Köpeklerde Yön Bulma Duygusu
Köpeklerde yön bulma duygusu ile ilgili hala öğrenmemiz gereken birçok şey vardır. Tarih boyunca, köpeklerin yol bulmalarıyla ilgili sayısız efsane ortaya atılmıştır. Belki sebebi mantıklı bir açıklamanın olmamasıydı ancak köpek davranışları konusunda uzmanların hep merak ettiği bir konu olmayı sürmüştür.
Tam bir teorisi bulunmadığı için, köpeklerin yön bulma duygusunu anlamamız teknolojik gelişmelerle ve bilimle kolaylaşmıştır.
Diğer türlerde yön bulma duygusu
Yön bulma duygusunu anlamak için bu yeteneğini sıkça kullanan diğer türleri inceleyebilirsiniz. En güzel örnek, havada yönünü bulan kuşlardır. Bu duyguları sayesinde, uzun göç yolculuğundan sonra bile ilk başladıkları yere geri dönebilmektedirler.
Bilim insanları, kuşların yön bulma duygusunu daha iyi anlamak için dünyanın farklı bölgelerinde birçok çalışma yürütmüştür. Çoğu deneyde, kuşların davranışını incelemek için evlerinden binlerce kilometre uzaklıktaki belirli kuşlar serbest bırakılmıştır.
Sonuçlara göre, günler ya da haftalar boyunca seyahat etseler de kuşlar yine de ilk ayrıldıkları yere geri dönmektedirler. Bazı testler, kuşların kaybolduktan sonra bile kendi yollarını bulabileceğini de göstermiştir.
Kuşlardaki bu durum nasıl açıklanabilir?
Şu anda, bilim topluluğu muhtemelen birbirini tamamlayan iki teori üzerinde çalışmaktadır. İlk teoride kuşlar, zamanı ve uzayı saptamak için duygularını kullanmaktadır.
Kuşlar gözleriyle dağları, uçurumları ya da balta girmemiş ormanları izleyerek doğru yolda ilerlemektedirler. Ayrıca uzun göç yollarında bir uyaran algılayabilmek için de duyma yetilerini kullanmaktadırlar. Yani, yönlerini bulmalarını sağlayarak varış noktalarına ulaştıklarını anlamalarını sağlayan “sinyaller” toplamaktadırlar.
Çoğu uzmana göre kuşlarda bir çeşit ataletli navigasyon bulunmaktadır. Yönlerini değiştirseler bile, varış noktalarına varmak için nereye dönmeleri gerektiğini anlayabilirler. Bu, neden geçici yön kayıplarının yön bulmalarını etkilemediğini de açıklamaktadır.
Bilim insanları göçebe kuşların gözlerinde manyetik pusulalardakine benzer bir sistemin bulunduğunu gözlemlemiştir. Retinaları, ışığı polarize şekilde yakalayabilmektedir; bu da, onlara eşsiz bir navigasyon sistemi sağlamaktadır.
Kuşlar güneşin hareketini, yıldızların ve ayın pozisyonunu etkili bir yön bulma yöntemi olarak kullanmaktadırlar. Bu sayede ulaşacakları yolun rotasını kafalarında oluşturabilirler.
Yön bulma duygusu köpeklerde nasıl çalışmaktadır?
Bir köpeğin yön bulma duygusu ile ilgili yukarıdakilere benzer iki hipotez ortaya atılmıştır.
Güçlü duyguları sayesinde çevrelerini kolayca tanıyabilir ve herhangi bir değişikliği de fark edebilirler. Muhteşem duyma yetileri ve çok gelişmiş koku alma duyularıyla evin yolunu bulmak için izleri veya işaretleri takip edebilirler.
Ayrıca, köpeklerin retinalarında kriptokrom 1 molekülü saptanmıştır. Manyetik algı ile alakalı olan bu molekül, aynı zamanda göçebe kuşların gözlerinde de bulunmaktadır. Bu sayede hayvanlar, gezegenin manyetik alanı boyunca zaman ve uzayda kendi yönlerini bulabilirler.
Köpeklerde yön bulma duygusu ve duygusal bağın önemi
Yukarıdakilere ek olarak, bilim insanları köpeklerin üzerindeki pozitif pekiştireçlerin önemini de vurgulamaktadır. Çeşitli görevleri, bir dizi ödül ve tanıma sistemi sayesinde öğrenir ve ezberlerler.
Tabii ki, köpek eğitiminde pozitif pekiştirme sadece ödül vermekten ibaret değildir; dahası da var.
Bu yöntemdeki önemli iki rol, öğreten ve öğrenen arasındaki bağdır. Bu tecrübe aktarımı, eğitim sırasında hem köpeğe hem de sahibine faydalı olmaktadır.