Devlet Kontrolü Altına Alınan İki At Hastalığı

Yazan ve doğrulayan Veteriner Érica Terrón González

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Sağlık yetkilileri, özellikle bu iki at hastalığına çok dikkat ediyor. Bunlar bulaşıcı at metriti ve at viral arteritidir. Her ikisi de devlet kontrolüne tabi at hastalıklarıdır.

Bu hastalıkların bu kadar önemli olmasının sebebi ölüm oranlarından değil, atların üremeleri üzerine oluşturduğu çok ciddi sonuçları olan olumsuz etkilerdir. Eğer bir at erkek ya da dişi bu hastalıklardan birinin taşıyıcısı ise, onu üremede elverişli olarak kullanmak zordur.

Bu da birçok hayvanı, inceleme sırasında yetersiz mikroorganizma taşıdıkları ortaya çıktığı için seçme ve yetiştirme programlarının dışında bırakıyor.

Devlet Kontrolüne Tabi At Hastalıkları: Bulaşıcı At Metriti

Bulaşıcı at metriti, geçici kısırlığa neden olan rahim iltihabından kaynaklanan mukopürülan vajinal akıntı olarak görünür. Aslında kısraklar, kısa bir süre içinde bu hastalığın birden fazla bölümünden muzdarip olabilir.

Bununla birlikte, enfeksiyondan sonra çoğu at sorunsuzca iyileşir. Ancak, hastalığa neden olan patojen mikroorganizmanın (Taylorella equigenitalis) taşıyıcısı olmaya devam edebilirler.

Enfeksiyonu genellikle çiftleşme sırasında ileten erkeklerdir. Taşıyıcı olduklarından dolayı, bakteriler ürogenital zarlarında kalırlar ve enfeksiyonu yayarlar.

Tanı

Laboratuvar analizi, aygır ve kısrakların üreme yollarından toplanan örneklerdeki bakterileri tespit edebilir. Günümüzde bu testin yapılması, atları uluslararası bir yere taşımadan önce zorunludur.

Şimdilerde meşhur olan PCR testleri, çok faydalı oldukları için tespit için de sıklıkla kullanılmaktadır. Enfeksiyonun, teşhisi ve kontrolü için yapılan serolojik testler yeterince güvenilir değildir. Taşıyıcı olduğundan şüphelenilen aygırlarla çaprazlanmış dişiler üzerinde kullanıldığında bile bu testler başarısız olmuştur.

At Hastalıkları Kontrol Programı ve Sağlık Durumu

Bu hastalığa karşı korunmak ya da T. Equigenitalis’in yöntemiyle kolonileşmeyi önlemek için hala yapılan aşılar başarılı değildir. Bu nedenle, hem erkek hem de dişi tüm üreyen atları kapsamayı amaçlayan kontrol programları vardır. Bu kontrol programlarında aşağıdaki adımlar izlenir:

• Hayvandan alınan numuneler analiz için laboratuvara ulaştırılır.
• Sonuca göre bulaşıcı at metriti açısından sağlık durumu incelenir.
• Bu duruma bağlı olarak at üremeye uygun olabilir ya da olmayabilir. Böylece, taşıyıcı numuneleri üretirken mümkün olduğunca bulaşma önlenir.

Devlet Kontrolüne Tabi At Hastalıkları: At Viral Arteriti

Bu durumda, bir Arteriviridae virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıkla karşı karşıyayız. Virüsün doğal taşıyıcılarının spektrumu eşitlediği ve sınırlı sayıda oldu bilinsede, araştırmalar bunun alpaka ve lamaları da etkilediğini gösteriyor.

Hastalığın semptomları çok spesifik değildir. Hayvan, diğer klinik belirtilerin yanı sıra ateş, depresyon, iştahsızlık, bacaklarda ödem, testis torbaları ve sünnet derisi, kırmızı göz hastalığı, nazal akıntı ve ürtiker gibi semptomları yaşayabilir. Dişilerde düşük, genç taylarda zatürre ve şiddetli ince bağırsak iltihabı görülebilir.

Neyse ki, çoğu durumda, semptomlar geçtikten sonra hayvan tamamen iyileşir. Araştırmalar, virüsün neden olduğu damar iltihabı olan vaskülit nedeniyle dokularda bozukluklar olduğunu göstermektedir.

Bazı aygırlar, virüsü üreme sistemlerinde kronik olarak taşıyabilir ve menileri ile salgılayabilir. Bu, kısraklarda, kısırlaştırılmış atlarda veya cinsel olarak olgunlaşmamış taylarda bulunmadığından testesteronun varlığıyla ilgilidir.

Bulaşma

Virüsün yayılması, solunum, cinsel veya doğuştan bulaşma yoluyla gerçekleşebilir. Önlenmesi en kolay olan bulaşma türü cinsel yolla bulaşma olduğu için bu durum, yetkililer tarafından tedbir alınması gereken en önemli yoldur.

Tanı

Bu hastalığın solunum sistemini etkileyen veya yaygın semptomlara neden olan at gribi, at ritini veya Afrika at hastalığı vakası gibi pek çok hastalıktan ayırt edilmesi gerekir. Bu nedenle bazı patojenleri diğerlerinden ayırmak için her türlü analiz yapılır.

PCR testi doku örnekleri ve salgılarından arterivirüsü tespit edebilir. Bu, enfeksiyonu teyit etmenin yanı sıra saf dışı bırakmayı da sağlar. Sonuç olarak, hayvanları taşırken çok yararlıdır.

Serolojik testlerin kullanımı, genç taylarda ve yaşlı atlarda şüpheli kürtaj veya ölüm vakalarını incelerken de yararlıdır. Ne yazık ki, sadece birkaç test yeterli hassasiyet ve özgünlük sağlar.

At Hastalıkları Kontrol Programları, Sağlık Durumu ve Aşılama

Bu hastalığın görülme sıklığı atlarla ilgili faaliyetlerin çoğalması ve seminal dozların kullanılması nedeniyle son yıllarda artmıştır. Bu nedenle kontrol programının amacı virüsün üreyen hayvanlar arasında yayılmasını önlemektir. Bunun sonucunda genç tayların kürtaj ve ölüm riski azalacaktır.

Bu programlar en iyi yönetim uygulamalarına, erkek atlar, doğurgan dişiler ve cinsel açıdan olgunlaşmamış taylar için aşılamaya dayanmaktadır. Şu anda piyasada virüse karşı biri Kuzey Amerika’da diğeri Avrupa’da olmak üzere iki aşı bulunmaktadır. Her ikisi de kısraklarda düşükleri azaltmaya öncelik vererek salgınları önlemeyi amaçlamaktadır.

Üremeye yönelik tüm atlar kontrol programına tabi olacaktır. Bu kontrol, atın sağlık durumunu belirlemek için numunelerin toplanmasını ve analizlerini içerecektir. Böylece testlerin sonucuna göre üremeye izin verilecektir.