Solucanların İletişiminin Perde Arkası

Yavaş yavaş, insanlar ve hayvanlar arasındaki farkların daha önce düşündüğümüz kadar büyük olmadığını anlıyoruz. Bunu hayvan iletişimi çalışmaları sayesinde biliyoruz. Buna rağmen siz de iletişimin karmaşık bir zihne sahip canlı varlıklara özgü olduğunu düşünüyor musunuz? Örneğin, solucanların nasıl iletişim kurduğunu hiç merak ettiniz mi?

Yazımızda size bu omurgasızların kullandığı bazı iletişim biçimlerinden bahsedeceğiz. Sözsüz dilin hayvanlar dünyasında ne kadar etkili olduğunu öğrenince çok şaşıracaksınız.

Solucanlar Nedir?

Çok basit bir soru gibi görünüyor, ancak “solucan” kelimesi çok geneldir ve halk arasında kullandığımız bir kelimedir. Normalde solucan dediğimizde kafamızda canlanan şey, yumuşak bir gövdesi olan ve uzuvları (veya çok küçük uzuvları) olmayan uzun bir yaratıktır. Taksonomik (biyoloji ‘de sınıflandırma bilimi) terimlerle, üç grup arasında ayrım yapabiliriz:

• Annelids: Bunlar nemli yerlerde veya denizde yaşarlar. Vücutları simetrik şekilli halkalara bölünmüştür. Bunlara örnek olarak solucan veya sülük verilebilir.
• Nematodlar: Silindirik şekilli, halkasız ve simetriktirler. Muhtemelen onları balıklarda görülen parazit (Anisakis) olarak tanıyacaksınız.
• Yassı kurtlar: Bunlar bir şerit gibi düz ve simetriktir. Çoğu, tenyalar gibi parazitlerdir.

Solucan türleri neredeyse sayısız olduğundan bazı türlere odaklanmak için, bu sınıflandırmalardaki bazı somut iletişim örneklerinden bahsedeceğiz. Aşağıdaki bilgiler tabiri caizse ilginç bir sohbeti ateşleyecektir.

Solucanlar nasıl iletişim kurar?

Genel olarak, bu omurgasızlar feromonlar (aynı türün üyeleri arasındaki sosyal ilişkileri düzenleyen kimyasal maddedir) ve dokunma yoluyla iletişim kurarlar. Ancak sizi gerçekten şaşırtacak şey, bu iletişim sırasında neler olduğudur. İşte bunlara iki örnek.

1.Sürtünmeyle yönlendirilen solucanlar

Bunlar rutubetli yerlerde yaşayanlar ve suda yaşayan solucanların torunlarıdır. Genellikle onları yeraltında bulursunuz. Orada canlı ve ölü organik maddelerle beslenirler. Bu nedenle solucanlar hem su ortamlarına hem de karasal ortamlara adapte olmuşlardır. Derilerinden nefes alırlar ve kurumasını önlemek için hareketsiz kalırlar.

Birkaç yıl önce deneyler sırasında bir grup bilim insanı, solucanların alt tabakanın yüzeyine ulaşmak için bir araya geldiklerini gözlemledi. Aynısı laboratuvarda da geçerliydi. Dahası, genellikle onları yemeğe götüren rotayı seçmiş olmalarıydı. Ama bunu nasıl yaptılar?

Araştırmacılar cevabın temas alakalı olduğunu keşfetti. Daha spesifik olmak gerekirse diğer bireylerle bu biçimde iletişim kurmaları sayesinde oldu. Solucanlar yukarıda bahsettiğimiz yerlere birbirlerini yönlendirdiler. Bu, iletişim faktörüne ek olarak genellikle bir küre oluşturmak için gruplandıklarından koruyucu bir işleve sahipti.

Aynı zamanda solucanlar, onları bulaşıcı etkenlerden koruyan antibakteriyel sıvılar salgılar. Bu nedenle aralarındaki temas, koruyucu faktörü daha da artıran bir durumdu. Bu, insanların bu tür solucanlarda sosyal davranışları ilk kez gözlemledikleri zamandı.

2.Caenorhabditis elegans, sınıflandırılmasında iletişimin kapılarını açan nematod

Frank C. Schroeder ve ekibi bu tür nematod solucanlarının kimyasal sinyaller yoluyla iletişim kurduğunu keşfettiklerinde, gözlerine inanamadılar. Farklı kimyasal kombinasyonların bir sözdizimi gibi bir şey oluşturduğu bu iletişim biçiminin çok karmaşık olduğu ortaya çıktı.

Bu durumda başka bir soruyla karşı karşıyayız. Nematod solucanlarında iletişim bu şekilde mi gerçekleşiyor? Paul Sternberg bunun tüm nematod sınıflarına uygulanıp uygulanamayacağını merak etti ve elde edilen sonuçlara çok şaşıracaksınız. Tüm nematodların, başkalarıyla kombinasyon halinde kelime gibi davranan moleküller salgılaması mümkündür. Bu bir tür evrensel dildir.

Fark ettiyseniz, sosyal davranışlar da dahil olmak üzere iletişim, evrimsel açıdan karmaşık hayvanlara gittikçe daha az özeldir.

Bu gibi bulgular, yalnızca solucanların nasıl iletişim kurduğunu anlamak için değil, aynı zamanda bazı omurgasız hayvanları kontrol etmek için daha sürdürülebilir tıbbi ve biyolojik teknikler geliştirmeye de pek çok kapı açıyor.