Kedilerdeki Vomeronazal Organ
Kedilerin insanlardan daha keskin koku alma duyusu vardır. Bu duyu sayesinde çevreleri ile iletişim ve etkileşim kurduklarından dolayı hayatlarının önemli bir parçasıdır. Bununla birlikte, çevrelerini tanımak için kullandıkları tek araç burunları değildir. Bugün Benim Hayvanlarım’da, kedilerdeki vomeronazal organ hakkında bilgi edineceğiz.
Bir omurgalı hayvan duyusal aracı
Aynı zamanda, onu keşfeden bilim adamından dolayı Jacobson organı olarak da bilinir. Bu duyusal “araç” damak ile burun delikleri arasında bulunan sapan kemiğindedir. Havanın içinden geçmesini sağlayan iki farklı “çuval” olarak ayrılır.
Aslında bu organ, birçok omurgalı hayvanda bulunan ikincil bir koku organıdır. Belirli kimyasal bileşikleri belirlemelerine yardımcı olur. Bu organa sahip olmak, sıklıkla avlanma ve üreme için önemli rol oynar.
İnsanlar da bu organa sahiptir, ancak onu kullanıp kullanmadığımız hala tam olarak net değil. Bu organ kedilerin burunları ile (ağızlarından değil) havadan topladıkları parçacıkları “tatmalarını” sağlar.
Kedilerdeki vomeronazal organ iki üst kedici dişin (ön diş) arasında bulunur. Onlara “kokuları tatma” becerisini veren şey budur. Bu duyusal organ, insanların asla alamayacağı kokuları almalarını sağlayan parçadır.
Kediler ve şaşırtıcı koku alma duyuları
Kedilerin koku alma sistemi, insanların alamayacağı kokuları almasını mümkün kılar. Örneğin, aynı tür hayvanlar arasında bilgi alışverişi yapan kimyasal madde olan feromonu tespit edebilirler.
Bunları koku mukozası ve vomeronazal organ yoluyla yaparlar. Fakat, bu muhteşem araçları ile çözebilecekleri tek şey feromon değildir. Aynı zamanda cinsellik ve yemekle ilgili olan, yeni ve güçlü kokuları (çamaşır suyu gibi) da analiz etmekte kullanırlar. Bir dişinin sadece idrarını koklayarak kızgınlık döneminde olup olmadığını bile anlayabilirler.
Kedilerdeki vomeronazal organ nasıl çalışır
Eğer dikkat ederseniz, muhtemelen kedinizin arada bir garip yüz ifadeleri yaptığını fark etmişsinizdir. Ağızlarını açıp üst bölümü ile nefes alır ve dudakları ile bunu takip ederek yaparlar. Sonra burunlarını kırıştırır ve aynı anda kafalarını kaldırırlar.
Bu hareket zincirine flehmen tepkisi denir. Normal nefes alma kanallarını bir saniye boyunca kapatarak ve bunun yerine vomeronazal organdan hava geçmesini sağlayan bir biyolojik reaksiyondur.
Yani, eğer kediniz belirli hava tanelerini alırsa bunlar dilinin üzerindeki reseptörlere tutunur. Sonra koku dilini damağına doğru bastırdığı sırada vomeronazal organdaki açıklıktan geçer. Parçacık hakkında daha bilgi edinmek için dillerini o çevrede hareket ettirebilirler.
Kedilerdeki vomeronazal organ hakkında ek bilgiler
Kedilerin burun ve vomeronazal organ ile toplanan kokular için farklı sinir yolları vardır. Burun ile gelen duyusal bilgi , beynin kognitif alanlarına taşınır. Vomeronazal organ ile gelen koku, hipotalamusa ve amigdalaya geçer.
Daha spesifik olursak, cinsellik, sosyal etkileşim, yemek ve kendini savunma ile bağlantılı duygusal tepkiler ile ilgili alanlara gider. Vomeronazal organın aldığı feromonlar daha yavaş ve daha uzun süreli fizyolojik değişikliklere de neden olabilir.
Yani, küçük miyavlayan arkadaşınızın flehmen tepkisi varsa, sadece bu makaleyi okuyarak daha önce hiç çözemediğiniz bazı şeyleri neden yaptığını daha iyi anlayabileceksiniz. Vomeronazal organ cevabın kendisidir.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Verberne, G., & de Boer, J. (1976). Chemocommunication among Domestic Cats, Mediated by the Olfactory and Vomeronasal Senses: I. Chemocommunication. Zeitschrift für Tierpsychologie, 42(1), 86-109.
- Elgayar, S. A., Saad-Eldin, H. M., & Haussein, O. A. (2017). Morphology of cat vomeronasal organ non-sensory epithelium during postnatal development. Anatomy & cell biology, 50(1), 17-25.
- Salazar, I., Quinteiro, P. S., Cifuentes, J. M., & Caballero, T. G. (1996). The vomeronasal organ of the cat. Journal of anatomy, 188(Pt 2), 445.
- Asproni, P., Cozzi, A., Verin, R., Lafont-Lecuelle, C., Bienboire-Frosini, C., Poli, A., & Pageat, P. (2016). Pathology and behaviour in feline medicine: Investigating the link between vomeronasalitis and aggression. Journal of feline medicine and surgery, 18(12), 997-1002.
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.