Duyusal Algı: Köpekler Zamanı Nasıl Algılar?
Siz evden beş dakikalığında da çıksanız, üç günlük seyahatten de dönseniz köpeğiniz sizi görünce eşit derecede sevinir derler. İnsanlar, köpeklerin zaman kavramı olmadığı için böyle davrandığını sanırlar. Peki, bu gerçekten doğru mu? Köpekler ne kadar zaman geçtiğini ölçebilir mi?
Bu konu aslında oldukça ilginç ve sizlerle de paylaşmak istedik.
Köpekler zamanı nasıl algılar?
Biz ne kadar zaman geçtiğini saate bakarak anlayabiliyoruz. Birçok insan saate bakmadan kaç olduğunu tahmin edebildiğini iddia eder. Ancak bu sadece uzun süredir saatlerimiz olduğu için mümkün. Böylece gün ışığına bakıp saat konusunda ortalama bir hisse sahip olabiliyoruz.
Ancak köpekler bunun ötesine geçiyor. Zamanı sirkadiyen ritim ve duyusal algılarıyla ölçüyorlar. İkisini de daha detaylıca açıklayacağız.
Sirkadiyen Ritimle Zamanı Ölçmek
Öncelikle sirkadiyen ritmin ne olduğunu netleştirmemiz gerekiyor. Köpeklerin yeme, içme, çiftleşme ve oyun oynama gibi tüm içgüdüsel davranışları bu ritimlere göre düzenleniyor.
Sirkadiyen ritimler, dünyanın güneş etrafındaki dönüşü, yani gün doğumu ve gün batımına bağlıdır. Yani hayvanın biyolojik saati, ışık ve karanlığı algılayıp gün içinde hangi zaman diliminde olduğunu belirler.
Mesela akşam 6’yla sabah 6 arasında, hayvanlar vücutlarında şu değişikliklerin olduğunu gözlemlerler:
- 18:30 – Tansiyon gün içindeki en yüksek seviyesine ulaşır
- 19:00 – Vücut sıcaklığı da aynı şekilde maksimuma yükselir
- 21:00 – Vücut melatonin salgılamaya başlar
- 22:30 – Bağırsaklar çalışmayı bırakır
- 02:00 – Derin uyku
- 04:30 – Vücut sıcaklığı minimuma iner
Sabah 6’yla akşam 6 arasındaysa şunlar yaşanır:
- 06:45 – Tansiyon yükselir
- 07:30 – Melatonin salgısı biter
- 08:30 – Bağırsaklar tekrar çalışmaya başlar
- 10:00 – Vücut tam olarak uyanır
- 14:30 – Koordinasyon artar
- 17: 30 – Kas etkinliği artar
Sirkadiyen ritim, köpeğinizin günün hangi bölümünde olduğunu anlamasını sağlar. Köpeğinizi eğitirken ya da çeşitli yarışmalarda yarıştırırken bu ritme göre hareket etmeniz avantajınıza olacaktır. Böylece köpeğinizin maksimum performansına ulaşmasına yardım etmiş olursunuz.
Duyusal algıyla zamanı ölçmek
Biz zamanın geçtiğini sadece hislerimizle anlayabiliyorsak köpekler de anlayabilir.
Siyah beyaz görüyor olsalar da camdan giren ışığın miktarını görebilir ve bundan da eve dönme zamanınızın gelip gelmediğini anlar.
Köpeklerin zaman algısında kokunun da önemli bir yeri vardır. Evden gittiğinizde evdeki kokunuz da azalır. Köpekler sizin kokunuzu metrelerce öteden alabilirler. Böylece kokunuzun arttığı anı, eve gelme zamanınız olarak öğrenir. Koku, köpeklerin hafızasında çok önemli bir yer tutar.
Özetlemek gerekirse, köpeğinizin zaman algısı içgüdülerinden gelir. İçindeki bulundukları durumdaki fiziksel ipuçlarını öğrenip bunu günün belli bir zamanıyla eşleştirmek için kullanabilirler. Sonuç olarak, köpeğiniz evden üç dakika çıksanız da üç gün gitseniz de döndüğünüzde aynı şekilde sevinmez. Saatleri olmasa da vücutlarındaki döngülerin kaç defa tekrar ettiğinden sizin ne kadar süredir evde olmadığınızı anlarlar.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Heys, J. G., & Dombeck, D. A. (2018). Evidence for a subcircuit in medial entorhinal cortex representing elapsed time during immobility. Nature neuroscience, 21(11), 1574-1582.