Gri Papağanlar: Tehlike Altında Bir Tür

Yazan ve doğrulayan biyolog Samuel Sanchez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Vahşi doğadaki gri papağanlar soylarının tükenmesi durumu ile yüz yüzeler. Red List of the International Union for Conservation of Nature, IUCN’e göre (Uluslararası Doğa Koruma Birliği Kırmızı Listesi) bu tür, son on yılda şiddetli nüfus azalması sebebiyle hassas bir durumda.

Bunun temel sebebi, 1994 ve 2003 yılları arasında vahşi türlerin %21’inden daha fazlasının uluslararası piyasada yasa dışı ticaretleri yapılması sebebiyle doğal yaşam alanlarından alınmaları. Bunun bir sonucu olarak, gri papağanlar artık hayvan koruma listesinin en tepesinde ve ticareti yasak.

Papağanların mevcut durumu

IUCN Kırmızı Listesi’ne göre, 32.000’den fazla tür büyük bir yok olma riski ile yüz yüze, bunların %14’ü kuş.

Bunun üstüne, SEO Birdlife gibi organizasyonlar papağan türlerinin %28’inin tehlike altında olduğunu raporluyor. Hatta Psittaciformes familyasına ait 389 türün 111’i  nüfuslarının azalmasına sebep olan bir dizi risk ile yüz yüzeler.

Bu organizasyonun  raporları özel olarak risk altında olan üç papağan türünün altını çiziyor. Bu papağanlar:

1. Dağılımı seyrek olanlar, örneğin adada yaşayanlar.
2. Uzun süre yaşayan ama az yavrulayan ve cinsel olgunluğa geç ulaşan büyük papağanlar.
3. Sürekli ormansızlaşmalara maruz kalan ağaçlık alanlarda yaşayan papağanlar.

Görülebildiği gibi, papağanlar çok zeki ve aşırı bilişsel kapasiteleri olan kuşlar ama bu durum maalesef onları insan aktivitelerinden kurtaramıyor.

Gri papağanlar (Psittacus erithacus), ortalama 400 gram olan orta-büyük ve 30 santimetre uzunlukta olan kuşlar oldukları için ikinci kategoriye düşer.

Bu hayvanlar tek eşlidir ve yumurtaların kuluçka süresi uzun ve zor olduğu için nüfus artış hızı hiç de yüksek değil: dişi başı ortalama üç yumurta. Buna ek olarak, gri papağanlar 3-5 yaşına kadar cinsel yetişkinliğe erişemediği için yavaş büyüyen bir cins.

Gri papağanların yasa dışı ticareti

Önceden söylediğimiz gibi, 1994’ten 2003 yılına kadar vahşi yaşamdaki bu türün nüfusu aşırı bir düşüş gösterdi. Tahminler yasa dışı tacirlerin 359.000 hayvandan fazlasını satmak için avladığını işaret ediyor.

İstatistiksel olarak konuşmak gerekirse, bu durum her yıl gri papağanların %21’inin ortadan kaybolduğu anlamına geliyor. Buna ek olarak, yakalanan hayvanların ölüm oranı da çok fazla: %60’ından fazlası uluslararası piyasaya ulaşamadan öldü.

Bu sebepten dolayı IUCN, gri papağanları “tehlike altında” olarak sınıflandırdı.  Kaçak avlanmaları, geleneksel ilaçlarda kullanılmaları ve yaşam alanlarının yok olması yavaş yavaş bu türün sonunu getiriyor. 

Gri papağan, tarihte insan amaçları uğruna en çok yakalanan ikinci papağandır.

Hızlı hareket etmeliyiz

Bu sebeplerden dolayı 2016 yılında Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, CITES’a (Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme) dahil olan ülkeler vahşi doğada yakalanan gri papağanların satın alınmasını yasaklayan bir anlaşma imzaladı. 

Bütün bunlara rağmen bazı gazeteler bu türün yasa dışı ticaretinin hala durmadığını gösteriyor. Bulundukları ülkede bu türün hala avlandığını görebilirsiniz. Tek biri 2.000 dolar gibi fahiş bir fiyata satılıyor.

Bu evcil hayvan olarak bir gri papağan sahibi olamayacağınız anlamına gelmiyor. Yasal evraklarınız olduğu sürece bu hayvanların sahipliği teorik olarak mümkün. Bu evrakların, hayvanın vahşi doğada yetişmediğini onaylayabilecek resmi bir kuruluş tarafından desteklenmesi gerekir.

Kanunlar ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir, yani egzotik bir hayvan edinmeden önce işin yasal yönünü anlamak için bir profesyonele danışmak her zaman iyi bir fikirdir.

Gri papağanları korumak bir vatandaşlık görevi

Bu alandaki uzmanlar çoktan “talep olmadan tedarik de olmaz” dedi. Hayvanların her birinin yasal kökenlerini tespit etmek biz evcil hayvan sahiplerinin sorumluluğu. Böylece bu yazıda bahsettiğimiz durumlardan kaçınabiliriz.

Gri papağanların korunması için dünya çapında alınan düzenleyici önlemler buna bir dur demek istiyor. Bununla beraber, yasa dışı el koymalar devam ettikçe bu hayvanların vahşi doğada hayatta kalacağından emin olamayız.