Transgenik Hayvanların Yasallığı

Yazan ve doğrulayan Aavukat Francisco María García

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Daha yaygın olarak klonlama olarak bilinen transgenez aracılığıyla yaratılan tüm hayvanlara “transgenik hayvanlar” denir. Başka bir deyişle, bunlar genetiği değiştirilmiş hayvanlardır.

Transgenez nedir?

Muhtemelen bu kelimeyi daha önce hiç duymadınız, çünkü çoğunlukla klonlama olarak adlandırıyoruz. Temel süreç, bir organizmanın genetik bilgisinin diğerine aktarılmasını içerir.

Ancak bilim adamları klonlama sırasında genellikle genetik kodun tamamını bir organizmadan diğerine transfer etmiyorlar. Transferi yapmadan önce belirli genleri seçmeleri, çıkarmaları ve izole etmeleri gerekir.

Yani, transgenik hayvanlardan bahsederken, bir hayvanın DNA’sının bir kısmını diğerine transfer etmekten bahsediyoruz. Üreme ile sınırlı olmamak üzere bunun birkaç olası nedeni var.

Herhangi bir hayvanı klonlayabilir misiniz?

Teoride, transgenez için herhangi bir hayvanın genetik materyalini (DNA veya RNA olsun) kullanabiliriz. Bu, herhangi bir türden herhangi bir hayvanı klonlamanın teorik olarak mümkün olduğu anlamına gelir. Tabii ki, bu insanları da içerecektir.

Laboratuvarlarda genetik modifikasyon geçirmiş olan birkaç tür vardır. Örneğin, böcekler, parazitler, balıklar, kuşlar, sürüngenler ve tabii ki ünlü koyun Dolly gibi memeliler. Dolly, 1996 yılında tüm transgenik hayvanların en ünlüsü oldu.

Yine de, transgenik işlemlerin büyük çoğunluğu farelerle gerçekleştirilmiştir. Bu “tercih”, çoğunlukla küçük ve kullanımı kolay olmalarından kaynaklanmaktadır. Ayrıca bakımı ucuzdur ve esaret altında yaşama kolayca adapte olabilirler.

Farelerin insanlara benzer bir genetik yapıya sahip olmaları, yaygın bir biçimde klonlanmalarında da önemli bir neden olmuştur.

Transgenik hayvanların yasallığı: İnsan sorunu

Koyun Dolly’yi klonlamak ve beraberinde getirdiği olumsuz sonuçlar, birçok ülkenin genetik değişikliklerin sınırları konusunda yasalarını yeniden düşünmelerine neden oldu. Bu, insanların genetiğini değiştirmeyi tartışmanın merkezi haline getirdi.

1997’de Dolly’nin klonlanmasından bir yıl sonra UNESCO, İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Deklarasyonu’nu yayımladı. İçinde, insan üremesinde transgenezi onaylamamalarını açıkça ifade ediyorlar.

Bundan bir yıl sonra, 1998’de Avrupa Konseyi, insan klonlanmasını yasaklayan ilk uluslararası düzenlemeleri onayladı. Diğer 19 ülke de aynı gün düzenlemeleri onayladı. Bu güne kadar, Avrupa Birliğinde ve dünyanın geri kalanında çoğu ülkede insan klonlanması yasaklanmıştır.

Transgenez ve hayvan refahı

AB, hayvan klonlanmasına izin veriyor, ancak Avrupa Parlamentosu ve her bir ülke tarafından belirlenmiş özel sınırlar ve düzenlemeler var.

Örneğin, İspanya’da hayvan klonlanmasını çevreleyen dört düzenleme vardır. Hepsi hayvanların genetik modifikasyonunun sınırlarıyla ilgilidir.

• Hayvanların zihinsel veya fiziksel acıya neden olacak prosedür ve araştırmalarda kullanılmasını yasaklar.
• Deney, ticari araştırma ve nakliye için kullanılan tüm hayvanların, kesim söz konusu olduğunda bile, uygun muamele ve temel bakım alması gerektiğini belirtir.
• Bir öncelik, deneyler, öğretim ve bilimsel araştırmalar için kullanılan hayvanların korunması ve refahıdır.
• Bu şekilde hayvanlarla çalışan herkes, bu işi yapmak için uygun şekilde yetkilendirildiğini ispatlamalıdır.

İnsan tüketimi için transgenik hayvanlar

Şu anki en büyük yasal tartışmalardan biri, transgenik hayvanları etleri ve diğer ürünleri için kullanıp kullanmamamız sorusudur. 2015 yılında, Avrupa Parlamentosu çiftlik hayvanlarının klonlanmasını yasaklayacak bir yasayı onayladı.

Endişelerinin bir kısmı, bu türlerin genlerini değiştirmenin potansiyel olarak etik olmayan doğası üzerindeydi. Ancak dürüst olursak, bu kadar çabuk onaylamalarının gerçek nedeni, transgenik hayvanlardan elde edilen ürünlerin insan sağlığı üzerindeki olumsuz sonuçları ile ilgili endişelerdi.

Bu arada, Amerika Birleşik Devletleri aynı yılda genetiği değiştirilmiş somondan elde edilen ürünlerin satışını onayladı. Bu onları insan tüketimi için yaratılan ilk transgenik hayvanlar haline getirdi.

Ayrıca 2015 yılında Çin, tüberküloza daha dirençli olması için inekler üzerinde değişiklikleri başarıyla gerçekleştirdiğini duyurdu.

O zamandan beri görüş, Avrupa’nın klonlama açısından “muhafazakar” bir konumda olduğudur. Fakat insanlar klonlamayı yasaklamamız gerektiği konusunda hükümetleriyle hemfikirler. Siz ne düşünüyorsunuz?