C Vitamini Köpekler İçin Çok mu Gerekli?

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

İnsanların aksine, köpekler, vücutlarında C Vitamini (askorbik asit) üretimi yapabiliyorlar. Bu özellikleri sayesinde, pek çok köpek beslenme uzmanının da üzerinde uzlaştığı gibi, köpeklerin beslenme rutinlerinde C Vitaminine ihtiyaçları yok.

Son zamanlara kadar, evcil hayvan maması üreticileri için ürünlerinin içeriğinde C Vitamini bulundurmak pek uygulanan bir durum değildi. Bazı durumlarda, C Vitamini, besleyici özelliğinden çok koruyucu olarak mamalara konuluyordu.

C Vitamininin etkileri ve faydaları

Vücutta, askorbik asit, bir antioksidan olarak görev yapar. Oksijenin bir başka maddeyle bir araya gelmesiyle oluşan kimyasal reaksiyona oksidasyon deniyor.

Oksidatif metabolizma, kalorileri enerjiye çevirir. Yani, beden “enerji yaktığında”, fonksiyon göstermek için ihtiyaç duyduğu ısı ve enerjiyi üretir.

Fakat, sistemde çok fazla veya eksik seviyede oksijen, serbest radikal denilen toksik yan ürünlerin oluşmasına sebep olur. Bu radikaller, hücre yapılarına zarar verebilir, bağışıklık sisteminin vereceği yanıtların değişmesine sebep olabilir ve hatta DNA sıralamalarını bile etkileyebilir.

Burası, C Vitamininin devreye girdiği nokta oluyor. Bu madde, oksijen önleyici olarak davranarak serbest radikalleri ortadan kaldırır. Bunu yaparak, oksidasyon sebebiyle hücrelerin zarar görmesinin ve meydana gelebilecek değişikliklerin önüne geçer.

Askorbik asit, kolajen ve diğer vücut dokularının dejenerasyonunun önüne geçen tedavi edici bir madde. Bu görevi yerine getirirken, vücudu ve sistemlerini koruyan diğer vitamin ve minerallerle beraber hareket eder.

C Vitamini: köpekler için klinik kullanımı

50 yıldan da uzun bir süre önce, askorbik asidin gençlik hastalığına yakalanmış köpekler üzerindeki etkisi ve faydalarını ortaya koyan iki çalışma yayımlandı.

Belfield (1967), 10 köpek üzerinde yaptığı çalışmada, 3 gün boyunca C Vitamininin damar içi (intravenöz) etkilerini gözlemledi ve açıkladı.

Leveque (1969) ise, merkezi sinir sistemini etkileyen koşullardan muzdarip köpeklerin tedavisinde C Vitamininin ne kadar önemli bir rol oynadığını ortaya koydu. Bu çalışma da, 16 köpeklik bir grup üzerinde yürütülmüştü.

Yine, yanık vakası görülen köpekler üzerinde yapılan belli sayıda çalışma da bulunmakta. Bu çalışmalardan biri, hastalara C Vitamini uygulanmasının oksidatif stresi azalttığını belirtiyor. Buna ilave olarak, C Vitamini, protein ve sıvıların mikrovasküler düzeydeki kaybını azalttığı da ifade ediliyor.

Daha yakın bir zamanda ise, kalp ile ilgili problemlerde C Vitamini kullanılması yaygın bir tedavi yöntemi haline geldi. Benzer şekilde, bu vitamin oksidatif stres ile mücadele etme konusunda oldukça faydalı görüldü ve çarpıntı nöbetlerinin azaltılmasına da yardımcı oldu.

Kolajen sağlığını sürdürme konusundaki rolü nedeniyle, askorbik asit dejenerasyon kaynaklı belli rahatsızlıkların önüne geçilmesi veya yavaşlatılması konusunda da oldukça faydalı. Bu rahatsızlıklardan bazıları dejeneratif eklem hastalıkları, kalça çıkığı ve bazı omurga problemleri (Hastings, 2004).

Bu konuda yürütülmüş ilginç çalışmalardan biri de, Bilişsel İşlev Bozukluğu (Canine Cognitive Dysfunction – CCD) bulunan köpekler üzerinde C Vitamininin etkilerini ortaya koyuyor. Aslında, bu durum, köpekler için oldukça yaygın bir problem ve insanlardaki Demans veya Alzheimer ile eşdeğer olarak görülebilir. Bu köpeklerde, C Vitamininin ilişkili semptomları ortadan kaldırdığı ve dejenerasyonu da yavaşlattığı görülmüş.

Kontrendikasyonlar

Çoğu durumda, askorbik asit hayvanlar için güvenli bir madde. Ancak, şu da bilinen bir gerçek ki, askorbik asidin fazla kullanımı da böbreklerde kalsiyum birikmesine sebep oluyor.

Eğer fazla tüketilirse veya aşırı dozda alınırsa, aynı zamanda, bağırsak enfeksiyonlarına ve ishale de sebep olabilir. Bazı nadir görülen vakalarda, anemi sebebi bile olabiliyor. C vitamini, siklosporin, tetrasiklin, beta-blokerler, döngü diüretikleri, aspirin ve asetaminofen gibi diğer reçeteli ilaçlarla da etkileşime girebiliyor.

C Vitamini kullanmak: ırk

Malesef, pek çok köpek sahibi, köpeklerinin vücudunda bu kalsiyum stoklarının ortaya çıkmasının bir risk oluşturup oluşturmayacağını bilmezler. Aslında, burada, evcil hayvanınızın herhangi bir şekilde böbrek taşı geçmişi varsa ona askorbik asit vermemeniz gerektiğini söylememize gerek bile yok.

Lütfen, bu vitamin takviyesini Schnauzer, Lhasa Apso, Yorkshire Terrier, Kaniş, Shih Tzu ve Bichon Frise gibi yüksek riskli ırklarda kullanmaktan kaçının. 

Yaptıracağınız bir idrar testi ile oluşan kristalleri tespit edebilir ve evcil hayvanınızın böbrek taşı riski taşıyıp taşımadığını öğrenebilirsiniz. 

İşin sırrı ölçülü kullanım

Hayvanınızın beslenmesiyle ilgili, her zaman bir veterinere danışmanız ve diyetinde yaptığınız değişiklikleri bildirmeniz önemlidir. Köpeğinize yeni bir çeşit takviye besin veya vitamin vermeden önce her zaman tavsiyelerine başvurmayı unutmayın.

Eğer söz konusu C Vitamini ise, hayvanınıza ne kadar süre vereceğiniz, tedavi etmeye çalıştığınız hastalığa bağlı olacaktır. Evcil hayvanınızın bu yeni takviyeye nasıl tepki verdiğini takip etmek ve herhangi bir yan etkiyi mutlaka göz önünde bulundurmak çok önemli.

Sonuç olarak, C vitamini, oldukça önemli tedavi edici özellikleri olmasına rağmen, aslında tüm evcil hayvanlar için uygun değil. Unutmayın, reçetesiz askorbik asit satın almak mümkün olsa da, veterineriniz tarafından tavsiye edilecek dozda kullanmak hayvanınız için en iyisi.