Ahtapotlar Nasıl Şekil ve Renk Değiştirir?
Kafadanbacaklılar, kendilerine bu taksonun ikonik görünümünü veren “ayakları başlarında” ile karakterize edilen bir hayvan grubudur. Bu türler çok çeşitli yönlere ve yeteneklere sahiptir. Ahtapotlar söz konusu olduğunda şekil ve renk değiştirmelerine yardımcı olan pigment hücreleri buna bir örnek; bu diğer kafadanbacaklılar için de yaygındır.
Ahtapotlar, inanılmaz yetenekleri çok etkili bir şekilde saklanmalarına izin verdiği için gerçek aldatma sanatçılarıdır. Bu kamuflaj yeteneğine kriptos denir ve saklanmak için bulundukları ortamın özelliklerini taklit etmekten ibarettir. Ahtapotların şeklini ve rengini nasıl değiştirdiğini okuyun ve keşfedin.
Ahtapotlar nelerdir?
Ahtapotların sekiz dokunaç benzeri uzuvları olduğu bilinmektedir. Oldukça yumuşak bir gövdeleri vardır ve çoğu zaman yere çok yakın hareket ederler. Ayrıca basınç altında suyu dışarı atan özel bir yapıları vardır – buna sifon denir. Kendilerini bir su jeti ile iterek yüksek hızda kaçmalarını sağlayan şey budur.
Ahtapotların var olan en zeki omurgasızlardan biri oldukları bilinmektedir. Oldukça hızlı öğrenirler ve basit bilişsel problemleri çözebilirler. Aslında, beyinleri, her ikisi de farklı nöron türleri içerdiğinden, insanlarınkine benzer şekilde çalışıyor gibi görünüyor. Bu sayede sinir sistemleri daha da karmaşık görevleri çözme yeteneğine sahiptir.
Ahtapotların sahip olduğu bilişsel yetenek, yalnızca problem çözme yeteneklerini etkilemekle kalmaz, aynı zamanda savunma yeteneklerini de değiştirir. Bu hayvanlar vücutlarının şeklini ve rengini değiştirme yeteneğine sahiptir, bu nedenle kaçmak için çevrelerini “taklit ederler”. Ancak bunu yapabilmek için tüm çevrelerini incelemeleri, yapısını ve rengini anlamaları gerekir.
Duyuları aracılığıyla aldıkları bilgilerin işlenmesinin hızlı olması gerekir, çünkü bir avcı tarafından saldırıya uğradığında tepki vermek için çok az zamanları olur. Bu nedenle, çevreyi “taklit etmek” gibi basit bir gerçek, büyük bir bilişsel kapasite gerektirir.
Ahtapotlar nasıl şekil ve renk değiştirir?
Usulen, ahtapotların şekillerini ve renklerini değiştirmek için kullandıkları yetenek kripsis olarak bilinir. Taklit etmeye (mimikri) çok benzer, farkı, bunu gerçekleştiren hayvanın canlı bir varlığa değil, çevresine benzemeye çalışmasıdır. Bu nedenle, zamanlarının çoğunu yırtıcılardan saklanarak geçirdikleri için bu hayvanları çıplak gözle bulmak zordur.
Ahtapotların fiziksel yapısı onlara kendilerini yırtıcılardan korumak için herhangi bir özel araç sağlamaz. Vücutları pençelerden yoksundur ve çoğunlukla kaslardan oluşur, bu da herhangi bir düşmanla doğrudan yüzleşmelerini imkansız hale getirir. Bu nedenle gizli kalmalarını sağlayan karmaşık mekanizmalar geliştirmeyi seçmişlerdir.
Nasıl renk değiştirirler?
Ahtapotların renk değiştirmesini sağlayan mekanizma, bir dizi pigment (kromatofor) ve birkaç yansıtıcı hücreden (iridofor) oluşur. Bir yandan kromatoforlar, birbiriyle birleşmeyen çok miktarda temel pigment (sarı, kırmızı ve kahverengi) içeren bir torba işlevi görür.
Kromatoforlar, şekillerini kontrol eden birçok kas ve sinirle çevrilidir. Genişlediklerinde, pigmentlerin renklerini yaymak için yeri vardır, böylece birlikte ahtapotun derisinde renk değişikliği meydana getirirler. Aslında bu etki, her pigmentin son tonu üretmek için kendi rengine katkıda bulunduğu bir fotoğraftaki piksellerle olana çok benzer.
Tek sorun, ahtapotların herhangi bir renk üretebilmesi için maviye ihtiyaç duyulmasıdır. Bu pigment, kromatoforların bir parçası değildir, ancak iridoforlar olarak bilinen diğer hücrelerin varlığı ile çözülür. Bu hücreler bir tür ayna işlevi görür; konumlarına bağlı olarak ışığı yansıtabilir ve belirli bir renk tonu üretebilirler. Bu sayede ahtapot kamuflaj işlevini sorunsuz bir şekilde tamamlıyor.
Vücutlarının şeklini nasıl değiştirirler?
Bahsedildiği gibi, ahtapotların vücudunun çoğu kaslardan oluşur. Görünümlerinin oldukça zayıf ve hatta kaygan olmasına neden olan budur. Ancak bu özelliğinin kamuflajında önemli bir rolü vardır, çünkü doğru mekanizmalarla vücudunu kasıp dokular oluşturabilmektedir.
Başka bir deyişle, vücudunun görünümünü değiştirmek için kaslarını büyük bir hassasiyetle kasması ve bir süre bu şekilde kalması gerekir. Böyle bir süreç, vücudunun sadece çevresine benzemek için eğilmesine, sabit kalmasına veya derisinin görünümünü değiştirmesine izin verir. Bu sayede ahtapotlar deniz ortamında hemen hemen her şekle bürünebilirler.
Ahtapotlar, inanılmaz savunma mekanizmalarına sahip muhteşem hayvanlardır. Daha az kullanışlı özelliklerinden yararlanmayı başardılar ve neredeyse kusursuz olan karmaşık bir kamuflaj sistemi ürettiler. Bu da yetmezmiş gibi, birlikte bu kafadanbacaklıyı gerçek bir aldatma ustasına dönüştüren büyük bir bilişsel kapasiteye sahipler.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Cloney, R. A., & Brocco, S. L. (1983). Chromatophore organs, reflector cells, iridocytes and leucophores in cephalopods. American Zoologist, 23(3), 581-592.
- Mäthger, L. M., & Hanlon, R. T. (2007). Malleable skin coloration in cephalopods: selective reflectance, transmission and absorbance of light by chromatophores and iridophores. Cell and tissue research, 329(1), 179-186.
- Williams, T. L., Senft, S. L., Yeo, J., Martín-Martínez, F. J., Kuzirian, A. M., Martin, C. A., … & Deravi, L. F. (2019). Dynamic pigmentary and structural coloration within cephalopod chromatophore organs. Nature communications, 10(1), 1-15.
- Styfhals, R., Zolotarov, G., Hulselmans, G., Spanier, K. I., Poovathingal, S., Elagoz, A. M., … & Seuntjens, E. (2022). Cell type diversity in a developing octopus brain. bioRxiv.
- Gilmore, R., Crook, R. & Krans, J. L. (2016) Cephalopod Camouflage: Cells and Organs of the Skin. Nature Education 9(2):1