Bofa Balığı: Yaşam Alanı ve Morfolojisi

Bofa balığı, çevremizdeki biyoçeşitliliğe en güzel örneklerden bir tanesidir. Çenesiz bu balığı fark etmek çok kolaydır. Korkutucu görünüşü ve kan ile beslenmesi sebebiyle, “denizlerin vampiri” ününü kazanmıştır.

Ağzı vantuz görevi gören yuvarlak disklerle kaplıdır. Bunları avına yapışmak, derilerini delmek ve altındaki eti sindirmek için kullanmaktadır. Bu balığın en ayırt edici özelliği, sıra sıra dişleri ve dilidir.

Anadrom balıklar oldukları için hayatlarının ilk aşamalarında nehirlerde onlara rastlayabilirsiniz. Daha sonrasında yetişkinlik dönemlerini geçirmek için denizlere çıkar ve yumurtlamak için geri nehirlere dönerler.

Bofa balığı: yaşam alanları

Bu eşi benzeri olmayan tür, Baltık Denizi’nde de görüldüğü gibi Kuzey Atlantik sularında da yaşamaktadır. Bulundukları yaşam evrelerine göre hem denizlerde hem de nehirlerde yaşayabilirler.

Birkaç yıl önce, bofa balığını Endülüs, Katalonya, Aragon ve Extremadura gibi İspanyol bölgelerinde bulabilirdiniz. Ancak ticari sömürgecilik, bu hayvanların yaşam alanlarını daraltmıştır. Şimdi, daha çok İspanya’nın kuzeyindeki Galiçya sularında görülmektedir.

Bofa balığının farklı denizlerde ve nehirlerde yayılmış 40 türü bulunmaktadır. Ancak, yaşamlarının başlarında, larvalar bir nehrin zeminine gömülü kalmaktadır. Burada besin maddelerini almakta ve bulundukları yere gelen organik maddeleri yemektedirler.

Metamorfoz aşamasına gelene kadar üç ile 5 yıla kadar larva olarak kalmaktadır. Bu, onları deniz yaşamına hazırlar.

Bu yeni aşama için bütün psikolojik değişimlerden geçtikten sonra, denizin derinlerine doğru ilerlerler. 304 m ile 609 m derinlikte yaklaşık dört yıl boyunca yaşarlar.

Bu süre boyunca, ikinci bir metamorfoz geçirerek denizlerden uzaklaşarak nehirlere geri dönerler. Burada ise, yeni bofa balıklarına hayat verirler.

Genelde, bu balıklar hızlı akmayan geniş nehirleri tercih ederler. Bu nehirlerin genelde orta bölgelerinde yer almaktadırlar.

Çevre kirliliği, Kuzey Atlantik’teki bofa balıklarının yaşamlarını tehlikeye atmaktadır.

Bofa balığının morfolojisi

Bofa balığı, yılan balığına görünüşte çok benzeyen çenesiz bir ilkel balıktır. Larva aşamasında, boyları 20 cm’yi bulabilir. Yetişkinliklerinde okyanusa göç ederken boyları bir metreyi bulabilir ve ağırlıkları iki ve üç kilo arasında değişebilir.

Larvalar, morfolojik olarak yetişkinliğe doğru şiddetli bir değişiklik geçirirler. Dişleri yoktur, kördürler ve farklı şekilde işleyen bir beslenme mekanizmaları vardır. Yiyecek niyetine küçük yaşam formlarını yakalamaya yarayan bıyık şeklinde küçük dokunaçları vardır.

Larva dönemleri bittiğinde, derin deniz sularına doğru yol alırlar ve bu dönemdeki morfolojik değişiklikler daha da belirgin hal alır. Bu dönemde;

• Kırmızı noktaları olan büyük gözler,
• bir çift sırt yüzgeç,
• yedi tane solungaç açıklığı,
• bir burun açıklığı,
• silindir şeklinde yeşilimsi ya da toprak grisi renginde bir vücut
• ve küçük, sivri dişleri olan karakteristik bir ağız oluşur.

Diğer fiziksel özellikler

Bofa balığı pulsuzdur, vücudu pürüzsüz ve jel gibidir ve kuyruğu sivridir. İskeleti kıkırdaklıdır, kemik çok bulunmaz. Yaşam döngüleri bellidir; üremek için nehirlere geri dönerler. Buralarda da insanlara av olurlar.

Bofa balığı insanoğlunun bildiği kadarıyla en az evrim geçiren hayvan türünden bir tanesidir. Yaklaşık olarak 500 milyon yaşındadırlar. Parazit olarak, mezgit ve berlam balığı gibi deniz hayvanlarının nüfusunda oldukça büyük etkisi olmuştur.

Nehirlere geri döndüklerinde, sindirim sistemlerinde kas kaybı, ikincil cinsel organın çıkması ve görme organlarının dejenere olması dahil olmak üzere, çeşitli morfolojik değişiklikler geçirmektedirler.

Ancak, yine de nehrin akıntısını takip etmeyi başarırlar ve yavruları için yuva yaparken kullanacakları taşları, vantuz ağızlarıyla yol boyunca toparlar. Bundan sonra, üreyerek yeni bir yaşam döngüsü başlatırlar.

İnsanlar genelde nehrin akıntısına ağ atarak, üremek için akıntıyı takip eden bofa balıklarını avlarlar. Ayrıca, balıkçılar farklı bir teknik kullanarak teknede ayakta durarak ya da nehir kenarında, üç çatal şeklinde mızraklar ile bofa avlayabilirler.

Bu balığın kendi kanıyla birlikte pişirildiği “Lamprey a la Bordelaisae” adlı ünlü bir yemeği bulunmaktadır. İspanya Galiçya’da gündelik bir yemek haline gelmiştir.