Hayvanlar İçin Zeka Testleri ve Özellikleri

Çoğu insan, hayvanların zeki varlıklar olduğunu ve her türün farklı yetenekleri olduğunu bilir. Hayvanların entelektüel kapasitelerini inceleyen bir bilim var. İşte bu makalede, zeka testleri aracılığıyla hayvanların zekasının nasıl ölçüldüğünü öğrenebilirsiniz.

Hayvanlar için tasarlanmış zeka testleri nedir?

Bu bilimsel disiplin, karşılaştırmalı psikoloji, etoloji ve davranışsal ekolojinin bir birleşimidir. Bu alanların her biri, farklı zorluklarla karşılaştığında hayvanların zihinlerinde neler olup bittiğini daha iyi anlamaya çalışmak için deneyimler ve yöntemler kullanır.

Hayvanlar için tasarlanmış zeka testleri, farklı hayvanlara küçük sınavlar vermek ve nasıl davrandıklarını gözlemlemekten ibarettir. Testin tasarımı, incelenen türe bağlıdır. Bununla birlikte, hayvanlar için uygulanan diğer testlerin tam tersidir. Bilim adamları hayvanlara hiçbir şekilde dokunmaz veya onları manipüle etmezler. Sadece tepkilerini gözlemlerler.

Zeka testleri hayvanlara zarar vermez. En başta, çözmek zorunda oldukları problem hakkında biraz kafaları karışabilir. Hayvanlar özgürce hareket etmektedir ve bilim adamlarının işi yalnızca hayvanların davranışlarını gözlemlemekten ibarettir.

İncelenmek istenen hayvana bağlı olarak birçok farklı test türü vardır. Nasıl işbirliği yaptıklarını, ne kadar çabuk öğrendiklerini, hafıza kapasitelerini veya renkleri nasıl gördüklerini inceliyor olabilirler. Ayrıca kullanılacak test, gözlemlenen türe de bağlıdır. Mesela, bir köpek ile bir hamster için aynı deneyi uygulamak imkansızdır!

Hayvanlar için tasarlanmış zeka testlerinin tarihi

Bu bilim disiplini, 20. Yüzyılda başlamıştır ancak özellikle 50’li yıllarda insan psikolojisinde yaşanan gelişmeler, hayvanlar için tasarlanan zeka testlerinin gelişimine büyük destek sağlamıştır.

Başlangıçta, hayvanlar için tasarlanmış zeka testlerinin sonuçları, hayvanların eylem ve tepkilerinin bir göstergesi olarak yorumlanmıştı. Yani davranışların mekanik olduğu düşünülüyordu. Buna göre incelenen hayvan, bir durumla karşılaştığında, belirli bir şekilde tepki vermeyi öğrenmekteydi.

Bununla birlikte, yıllar sonra, belki de hayvanların düşünmekte olduğu ve sadece tepki vermediği düşüncesi ortaya kondu. Bu, “zihin” kavramını öne çıkardı. Bilim insanları, hayvanların düşünme yeteneğini incelemek için deneyimlerin tasarımlarını değiştirmeye başladı.

Ayrıca veri toplama şeklini de değiştirdiler. Birçok deney kısaydı, birkaç saat veya gün sürüyordu. Buna karşılık, 20. Yüzyılın sonundan itibaren, yıllarca sürecek çalışmalar geliştirmeye başladılar. O zamandan beri, gözlem altındaki hayvan yelpazesi genişledi. Maymunlar ve köpeklerle başladılar, ancak şu anda balık ve böcekleri de inceliyorlar.

Hayvanlar için tasarlanmış bir zeka testi örneği

Birçoğu aynı başlangıç noktasına dayanmasına rağmen, farklı zeka testleri vardır. Labirentler veya Skinner kutuları en çok kullanılanlardır. Ayrıca başka zeka testleri oluşturmak için de bunlardan yararlanılır.

Skinner kutuları, hayvanı bir kol veya bir düğmeye basmak gibi bir eylemi gerçekleştirmeye teşvik etmek için kullanılan bir araçtı. Hayvan eylemi her tekrarladığında, yiyecek alacaktı. Bu testlerin hayvanların yeni şeyler öğrenmesini sağladığı kanıtladıktan sonra, bu testin varyasyonları uygulandı.

Maymunlar arasındaki adalet duygusunu ölçmek için bir deney yapıldı. Birbirinin aynısı iki kutu olacaktı. Her kutuda bir kol vardı, bunu çektiğinde maymun ödül alacaktı. Bununla birlikte, biri daima diğer maymundan daha iyi bir ödül alıyordu. Kötü ödülü alan maymunun sinirlendiği ve iyi ödül alan maymunun, onunla ödülünü paylaştığı gözlemlendi. Bu şekilde, bilim adamları bu hayvanların haksızlık kavramını anladıklarını ispat edebildiler.

İşbirliği yeteneğini incelemek için ise bilim insanları değiştirilmiş bir Skinner kutusu testi kullandılar. Öncelikle bir yiyecek vardı. İki hayvan yiyeceğe ancak her ikisi de aynı anda bir ipi çektiğinde erişebiliyordu. Bu test birkaç farklı türle uygulamaya kondu. Sorunu en hızlı çözen hayvanlar papağanlar, filler ve kurtlardı. Ancak köpekler bu ödülü almayı başaramadı.

Hayvanlar için tasarlanmış zeka testleri oldukça çeşitlidir. Bu testler farklı hayvan türlerinin yeteneklerini veya kapasitelerini ölçer. Geleneksel olarak memelileri incelemek için kullanılmış olmalarına rağmen böcekler, ahtapotlar, balıklar ve kuşlar ile ilgili çalışmalar da bulunmaktadır.