Atlarda Stres ve Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz

Yazan ve doğrulayan Aavukat Francisco María García

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Stres ve onun olumsuz sonuçlarından etkilenenler sadece insanlar değillerdir. Atlar da stresten olumsuz etkilenirler. Stresin olumsuz belirtileri, atların da yaşam kalitesini ve sağlık durumunu aşırı derecede bozabilir.  Bugün sizin için yazdığımız bu yazıda atlardaki stresi, onu nasıl tespit edeceğinizi ve atınızı rahatlatmak için neler yapabileceğinizi size anlatacağız.

Stres nedir?

Biyolojik terimlerle anlatmak gerekirse stres; korku, soğuk ve neşe gibi tekrarlanan uyaranlara yanıt olarak ortaya çıkan bir dizi fiziksel ve zihinsel değişiklik olarak tanımlanır.

Genel anlamda, stresi tehlikeli bir durumuş gibi olumsuz bağlamlar ve duygularla ilişkilendirmeyi tercih ederiz. Ancak; bir hayvanı aşırı derecede heyecanlandırabilen belirli durumların neden olduğu olumlu stres anları da bulunmaktadır.

Bu türden bir stres köpeklerde çok yaygındır. Örneğin; yürüyüşe gittiklerinde veya sahiplerinin işten eve geldiklerinde olduğu gibi. Ancak burada anlattığımız stres atlar da dahil olmak üzere hem insanları hem de hayvanları etkilemektedir.

Stres her zaman kötü değildir

Belirli miktarda ortaya çıkan stres olumludur ve bireylerin dikkatli olmaları ve zamanında tepki gösterebilmeleri için gereklidir. Bir hayvanın hayatta kalması; çoğunlukla tehlikeyi tespit edebilme ve zamanında kaçmak veya kendini savunmak için oluşturacağı tepki verebilme yeteneğine bağlıdır.

Ancak, stres aşırı miktarda veya sürekli olduğunda bu bir sorun haline gelir. Şayet durum bundan ibaretse stres aşırı heyecanlanmanın bir sonucu olarak vücudun dengede kalmasını engelleyecektir. Stres yaşayan bir insan veya hayvan her daim tetiktedir, aşırı derecede heyecanlanır, gerilir ve rahatlayamaz. 

Bu şekilde, hayvanın vücudu ve zihni yavaşça değişmeye başlar. Ancak bu değişim iyi yönde değildir. Bunun bir sonucu olarak da hayvanın sağlığı etkilenir. Hayvanın iştahında, konsantrasyon kabiliyetlerinde, çalışma performansında ve uykusunda meydana gelen değişiklikler olduğunu veya daha da sinirli ve zayıf hale geldiğini fark edebilirsiniz.  Bu değişikliklerin tamamı da sonradan hastalıklara neden olabilir.

Atlar neden stres olurlar?

Atlarda stresin birçok farklı türden nedeni olabilir. Zekaları ve hassasiyetleri sayesinde atlar ortamlarındaki değişiklikleri kolayca tespit edebilirler. Sonuç olarak da özellikle olumsuz bir ortamda yetiştirildiklerinde strese karşı da daha savunmasız hale gelirler.

Daha sonraki yazılarda atlardaki stresin başlıca nedenlerinden bazılarını anlatıyor olacağız:

• Ortamlarındaki ani değişiklikler. Birçok hayvan kendilerini korumak ve gereksiz risklere maruz kalmaktan kaçınmak için rutinlere başvurur. Bu nedenle, ortamlarındaki ani değişiklikler veya meydana gelen herhangi bir değişiklik onları strese sokabilir.
• Fiziksel aktivite eksikliği. Atlar çok aktif ve zeki hayvanlardır. Bu nedenle, doğru dengeyi sağlamak için vücutlarını ve zihinlerini iyi uyarmaları gerekir. Sürekli yatmak ve dinlenmek, yaşam tarzı ve fiziksel aktivite eksikliği, atlarda ortaya çıkan stresin ortak nedenleridir.
• Uyku problemleri. Atların ayrıca enerjilerini yenilemek ve zihinlerini dengede tutmak için dinlenmeleri gerekir. Uyuma problemi yaşamak veya uyumak için uygun bir yerin olmaması da atlarda strese neden olabilir.
• Yaşlanma. Yaşlandıkça atların vücutları daha da zayıflar ve hayvan savunmasız hissetmeye başlar. Bu da, etrafında garip şeyler veya aşırı uyarıcılar meydana geldiğinde kendisini hemen stresli hissetmesine neden olabilir.
• Olumsuz ortam veya yetiştirme. Atlar, olumsuz bir ortamın sonucunda gerçekten acı çekebilirler. Tehdite uğramış veya sağlıkları açısından iyi bir bakım hizmetinin kendilerine verilmediğini düşünebilirler. Ayrıca, yalnızlık ve diğer canlılarla etkileşim kurma eksikliği yaşamaları durumu da strese neden olabilir.
• Sağlık problemleri. Onlarda yoğun bir acıya veya bir şekilde hislerinin ortaya çıkmasına neden olan hastalıklar atlarda davranışsal problemlere ve stres belirtilerine neden olabilir.

Atlarda stres belirtileri

Şayet atınızın davranışını ve kullandığı vücut dilini dikkatlice gözlemlerseniz atınızda ortaya çıkan stres belirtilerini kolay bir şekilde tespit edebilirsiniz. Bu belirtileri tespit edebilmenize yardımcı olmak için atlarda ortaya çıkan belli başlı stres belirtilerini sizin için sıraladık:

• Yoğun bir şekilde veya sık sık zeminde kaşınma
• Sürekli olarak kuyruğunu havada tutma
• Kaslarda sertlik oluşması
• İştah kaybı
• Esneme
• Tekme atma
• Tekrarlayan baş hareketleri
  
• Ağızdan hava alıp burundan verme
• Asi davranışlar gösterme
• Abartılı tepkiler verme
• Burun deliklerini çok fazla açma

Kronik veya uzun süreli stres durumlarında, atlarda başka belirtiler de gelişebilir. Örneğin, tekrar eden veya süreklilik gösteren belirli eylemleri veya hareketleri gerçekleştirebilirler ve bu eylemlere içine kapanıp sessizliğe bürünme de dahildir.

Atlarda stres nasıl hafifletilir?

Atınızdaki stresi azaltmanıza yardımcı olmak için bu ipuçlarını kullanın:

• Hareketsiz yaşam tarzından ve aşırı uyarıcılardan kaçınmasını sağlayarak atınızın fiziksel olarak yeterince aktif olduğundan emin olun.
• Ona dengeli bir diyet sağlayın ve uygun bir şekilde su verdiğinizden emin olun.
• Atınızın olumlu bir ortam içerisinde yer aldığından emin olun. Sağlıklı ve mutlu hissedebilmesi için kendini özgür bir şekilde ifade edebilmesine ihtiyacı vardır. 
• Özellik mevzu atınızın dinlenme alanı olduğunda rahat ve konforlu bir ortama sahip olması gerekir.
• Ona yaşadığı süre boyunca gerekli koruyucu ilaçları sağlayın.  Sağlıklı kalabilmesi için aşılarının takip edildiğinden haşerelere karşı bakımının yapıldığından emin olun.