Köpeklerde Yaşlılık Bunaması: Bilim Ne Diyor?

Yazan ve doğrulayan biyolog Ana Díaz Maqueda

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Yaşlı hayvanlara odaklanan veterinerlik alanı, sahiplerinin daha iyi bakımı sonucunda yaşlılık çağına ulaşabilen evcil hayvan sayısının artması nedeniyle günümüzde hızla ilerlemektedir. Ne yazık ki evcil hayvanların daha uzun yaşaması, aynı zamanda yaşa bağlı hastalıklarda da artış anlamına geliyor. Yaşa bağlı ortaya çıkan hastalıklardan biri de köpeklerde görülen bunamadır. Köpeklerde yaşlılık bunaması hakkında daha fazlasını öğrenmek istiyorsanız okumaya devam edin.

Bu hastalık, insanlarda görülen demansla karşılaştırılabilir (buna en iyi örnek Alzheimer hastalığıdır).

Bilim adamı W.W. Ruehl, çalışma arkadaşları ile birlikte yaşlı köpeklerin beyinlerinin nasıl dejenere olduğunu ve bu durumun davranışlarında nasıl değişikliklere yol açtığını açıklamak için “bilişsel bozukluk sendromu” terimini icat etti.

Köpeklerde senil demans (yaşlılık bulanması)  sırasında beyinde ne gibi değişiklikler olur?

Bilişsel işlev bozukluğu sendromu veya yaşlılık bunaması, yaşlı köpeklerde yaygın olarak görülen nörodejeneratif bir bozukluktur. Bu, tüm yaşlı köpeklerin bu sağlık sorunundan muzdarip olacağı anlamına gelmez, sadece daha yaşlı köpeklerde bu hastalığın daha sık görüldüğünü gösterir.

Tıpkı insanlarda olduğu gibi, bir köpeğin beyni de yaşlandıkça değişir. Bunlar aslında normal değişikliklerdir; davranışta veya kişilikte belirli değişikliklere neden olsalar da, aslında tam olarak bir hastalığın belirtisi de değillerdir. Bu belirtiler şunları içerir:

• Kortikal atrofi: Kademeli bir görme kaybına neden olur.
• Beyin zarının kalınlaşması ve kireçlenmesi: Kalsiyum birikintileri, kemikler veya dişler yerine beyin zarında birikir. Bu durum, beynin belirli işlevlerine müdahale edebilir.
• Ventriküler genişleme: Ventriküller, beyin omurilik sıvısına ait olan sistemin bir parçasıdır.
• Beynin küçülmesi
• Nöronları koruyan ve üzerlerinde dolaşan bilgilerin işlenmesine yardımcı olan sinir hücresi gliyanın (sinir sistemi destek bağ dokusu) duyarlılığının artması.

Bu değişikliklerin çoğu, eğer köpek yaşlılık bunamasından muzdaripse ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, şimdiye kadar keşfedilen ve Alzheimer vakalarında da görülen en önemli faktörlerden biri, Amiloid Beta adı verilen bir protein birikintisinin vücuttaki varlığıdır.

Köpeklerde bunama sırasında Amiloid Beta oluşumu

Amiloid Beta proteini, parankim dokusu ve kan damarları gibi beynin farklı bölgelerindeki nöronlar arasında bulunan boşluklarda oluşur. Bu birikmeye nöritik, senil veya amiloid plak da denir.

Bu protein birikintilerinin nasıl hareket ettiğini tam olarak bilmesek de, Amiloid Beta’nın nörotoksik özelliklere sahip olduğunu biliyoruz. Bu bileşik, nöronların işlevini tehlikeye atarak sinapslara zarar verir, nöronları öldürür ve nörotransmiterlerde azalmaya neden olur.

Araştırmalara göre, bu plakların boyutu ile bunamanın şiddeti arasında bir korelasyon var. Bu korelasyon, benzer şekilde Alzheimer’da da gözlemleniyor.

Köpeklerde genetik ve yaşlılık bunaması

Bazı köpek ırkları bu sağlık sorununu yaşamaya diğerlerinden daha yatkın görünmektedir. Buna neden olan şey, çeşitli kromozomların mutasyonudur ve bu da aşırı Amiloid Beta üretimine neden olur.

Araştırmalar daha küçük köpek ırklarının daha uzun yaşamasına rağmen, yaşlı köpekler kadar sık yaşlılık bunaması riskine sahip olmadıklarını göstermektedir. Benzer şekilde bazı bilim insanları, dişilerin erkeklerden daha fazla risk altında olduğunu söylüyor.

Bunlara ek olarak, kısırlaştırılmış köpekler bu sağlık problemini yaşamaya daha yatkın görünmektedir.

Köpeklerde bilişsel işlev bozukluğu tedavisi

Köpeklerde görülen yaşlılık bunama belirtilerinin çoğu, sahipleriyle olan ilişkilerinin bozulmasına neden olabilir. Bu hastalığın sonucunda, evcil hayvan sahipleri köpeklerini uyutmaya karar verebilirler hatta daha da kötüsü terk bile edebilirler. Bu sağlık probleminin etkili bir tedavisi olmadığından, teşhis konulur konulmaz bazı hayvan sahipleri acımasız kararlar alabilir.

Çoğu zaman mevcut tedaviler köpeğin yaşadığı kaygı seviyesini dengelemeye ve azaltmaya çalışır. Teşhisten sonraki süreçte kısa bir zaman içinde hasta köpek etrafındaki dünyayı anlamayı bırakacak ve bu durum onları çok stresli bir hale getirecektir. Bu stres, saldırganlık veya aşırı havlama dahil olmak üzere hoş olmayan davranış değişikliklerine yol açar.

Şu anda bu hastalığın tedavisi temel olarak belirli davranış kurallarından, çeşitli ilaçlardan, nutrasötiklerden ve özel diyetlerden oluşmaktadır.

Ne yazık ki, tıpkı Alzheimer’da olduğu gibi, köpeklerde yaşlılık bunaması için etkili bir tedavi yoktur ve köpeğin bu esnada neler olup bittiğine dair kesinlikle hiçbir fikri olmadığı için, bu süreci en iyi şekilde yönetmeniz gerekir. Köpeğinizin değişen davranışlarına karşı anlayışlı olmalı, veterinerinizin tavsiyelerini dinlemelisiniz.