Evcil Hayvanlar ve Parazitler: Tek Hücreli Parazitleri Anlamak

Yazan ve doğrulayan Veteriner Érica Terrón González

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Parazit kelimesini genellikle pireler, keneler ve bitlerle ilişkilendiririz. Bununla birlikte, evcil hayvanlarımızı enfekte edebilecek çok daha küçük parazitler de vardır. Hiç tek hücreli parazitleri duydunuz mu? Düşündüğünüzden çok daha yaygındır.

Kingdom protozoası: tek hücreli parazitler

Protozoalar tek bir hücreden oluşan mikroskobik organizmalardır. Birçok durumda, bu protozoalar parazitiktir, daha karmaşık organizmaların bedenlerine girer ve bu konakçıları hayatta kalmak için kullanır. Aşağıdaki protozoalar evcil hayvanlarda oldukça yaygındır:

Layşmanya

Bu parazit, esas olarak memelileri ve sürüngenleri etkileyen layşmanyaza neden olur. Kum sinekleri ve sivrisinekler hastalık için vektörler olarak hareket eder ve bir hayvandan diğerine geçer. Sivrisinekler, enfekte bir hayvandan beslenirken protozoayı yutarlar, tekrar beslenirken ise daha önceden sağlıklı olan bir başka hayvanı enfekte ederler.

Üç farklı layşmanyaz türü vardır: bazıları cildi ve mukusu etkilerken, diğerleri bağırsağı etkiler. Viseral layşmanyaz, veterinerin hastalığı teşhis etmesine yardımcı olmak için kullanabileceği bir semptom olan dalağın genişlemesine neden olur.

Tripanozom

Tripanozom brucei ve T. cruzi, tripanozmoza veya uyku hastalığına neden olan parazitlerdir. Çeçe sineği hastalığın ana vektörüdür, enfekte bir hayvanla beslenirken larvaları yutar ve bir sonraki konakçıya aktarır. Larvalar yeni organizmaya ciltteki küçük yaralardan girer, kalp kaslarına ulaşana kadar kan dolaşımından geçer.

Öte yandan, “surra” olarak bilinen hastalığa neden olan tripanozom evansi bulunmaktadır. Atları, develeri, öküz ve mandaları etkiler, genel ödem ve ciddi kilo kaybına neden olur.

Giardiya ve Trikomonas: tek hücreli kamçılı parazitler

Bu protozoaların çoğu hayvanlarda bağırsak florasının bir parçasını oluşturur. Bazıları ayrıca, genellikle zararlı kistler şeklinde balıkların solungaçlarında veya ürogenital kanallarında yaşar.

Bununla birlikte, bazen, bu protozoalar Giardiya’da olduğu gibi parazit görevi görür. Bu, kuşlar ve memelilerde en yaygın kamçılı protozoa türüdür ve bağırsak duvarlarında yaşar. Trikomonas, bu tür parazitlerin başka bir örneğidir ve genellikle evcil hayvanları etkiler.

Histomonas

Histomonas meleagridis esas olarak kümes hayvanlarını etkiler. Bu tek hücreli parazit, bir kuş enfekte dışkı ile temas ettiğinde ağızdan bulaşan histomoniyazise neden olur.

Bağırsaklara girdikten sonra larvalar ortaya çıkar, bağırsak duvarını işgal eder ve hatta karaciğere ulaşır.

Amip

Amip, hem serbest yaşayan hem de parazit olabilen protozoadır. En yaygın olan parazit amip, bir hayvan enfekte bir hayvanın dışkısı ile temas ettiğinde bulaşan Entemoba’dır. Dışkı, yutulduğunda trofozoitleri bağırsağa salgılayan kistler içerir. Bazı durumlarda, yakındaki organlara bile yayılabilirler.

Entemoba histolytica köpeklerde, kedilerde ve insanlarda bulunurken, E. invadans sürüngenlerde bulunur.

Miksozoa

Bu parazitler bir dizi soğukkanlı hayvanda bulunurken, yaşam döngüleri hakkında çok az şey bilinmektedir. Bildiğimiz, normalde yiyecek ile veya içme suyundan yutulduklarıdır. Mideye ulaştıklarında, kan dolaşımına ulaşmak için mide duvarından geçerler ve oradan diğer dokuları enfekte etmeye başlarlar.

Miksozoa balıklarda ciddi hastalıklara neden olabilir ve balıkçılık endüstrisi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.

Kirpikli tek hücreli parazitler

Parazitleri yiyecek veya içme suyu ile yutan evcil hayvanların sindirim sistemlerinde birçok kirpikli parazit bulunur. Vücudun içine girdikten sonra, bağırsağa trofozoitler bırakırlar ve çoğalmaya başlarlar. Daha sonra dışkı yoluyla vücuttan dışarı atılırlar.

En yaygın türlerden biri domuzları, kemirgenleri ve primatları etkileyen Balantidium coli’dir.