Doğa Harikaları: Yumuşak Mercanlar Nedir?

Yazan ve doğrulayan biyolog Paloma de los Milagros

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Yumuşak mercanlar, iç kalsiyum karbonat iskeleti olmaması ile öne çıkan Knidlilere ait bir türdür. Muhtemelen fotoğraflarını gördüğünüz, özellikle tropik bölgelerdeki o muhteşem renkli mercan resiflerini oluştururlar.

Bu deniz omurgasızları iki büyük gruba sahip olan Alcyonacea familyasına dahildir. Bu gruplar, ilk olarak gerçek yumuşak mercanlar ve sonrasında gorgonian ya da yelpaze mercanıdır. İkinci türün merkezi bir ekseni vardır ve bu sebepten dolayı bir yelpaze gibi dalgalanır.

Sert mercanların aksine, yumuşak mercanlar sklerite adında, iskeleye benzer bir yapıya sahiptirler. Bu kireçlenmiş yapılar mercana bir savunma yöntemi görevi gören dikenli bir dokunun yanı sıra bir miktar destek ve sertlik verir.

Bazı gorgonian mercanları hariç bu omurgasızların birçoğu fotosentez yapmaz ve zooksanteller ile simbiyotik bir ilişkiye sahip değildir. Bunu yerine besinleri yakalamalarına yardım eden, yelpaze ya da kırbaç şeklinde olan sekiz veya daha fazla dokunaçları vardır. 

Yumuşak mercanlar nedir?

Yumuşak mercanlar, küçük ve şekil olarak çokça çeşitli olan poliplerin birleşmesiyle oluşan kolonilerdir. Bazılarının uzun autozooid ve dokunaçları ve suyu filtreleyen kısa syphonozoidleri olabilir. Hep beraber uzun bir sıra haline geldikleri zaman kırmızı, mor ve sarı renkli göz alıcı resifler oluşturabilirler.

Karayip Denizi’nde bolca gorgonian mercanı ve Pasifik Okyanusu’nda fazlaca yumuşak mercan bulunur. Onları en çok bu bölgelerden görebilirsiniz ama aslında tüm dünya üzerine yayılmışlardır. Örneğin, daha korkunç bir şekilde isimlendirilmiş, Norveç kıyılarında yaygın olan “ölü adamın parmakları” (Alcyonium digitatum) gibi türler de vardır.

Çoğu yumuşak mercan besin ihtiyacını planktonlar ya da asılı partikülleri yiyerek karşılar. Bunu yapabilmek için her polip filtre besleme denilen bir işleme başvurur. Akıntı oluşturmak için dokunaçlarını hareket ettirirler ve bu dokunaçlar üzerinde bulunan “dikenleri” ile yemeklerini yakalarlar.

Yumuşak mercanların yayılımı ve korunması

Üreme konusunda aşırı derecede esnek canlılardır. Gariptir ki hem eşeyli hem de eşeysiz üreyebilirler. İlkinde, polipler yumurta ve sperm üretir ve bunlar da birleştiğinde ayrı bir larva oluşturur.

Geliştikleri zaman kolonide kendi hayatlarına başlarlar. Bu mercan türlerinin bazıları eş-anlı ya da dizil hermafrodittir. Dizil hermafroditler hem erkek hem dişi gamet üretir, sadece aynı anda değil.

Eşeysiz üremenin gerçekleşebileceği birkaç farklı yol var:

• Parçalanma: bu, yumuşak mercanlarda aşırı yaygındır. Basit bir şekilde, mercanın bir parçası kırıldığında meydana gelir. Ama ancak sekiz ya da daha fazla polipi varsa ayrıldığı zaman bir koloni oluşturabilir.
• Aşılama: bu durum ana mercandan ayrılan tomurcuk yeni bir polip oluşturduğunda meydana gelir. Bu yeni polip, yüzmek ve bağımsız olmak için gereken bütün dokunaç ve diğer yapılara sahip olacaktır.
• Ayrılma: bu polipin yapısına göre hem boyuna hem enine olabilir. Aynı zamanda bir polip koloniye yapışmasını sağlayan parça olan yeni bir basal katman oluşturduğunda da meydana gelebilir.

Yumuşak mercan için tehditler

Diğer mercan türleri gibi, yumuşak mercanlar da balıklar, deniz atları ve farklı küçük deniz canlılarına barınak sağlar. Ama aynı zamanda daha büyük hayvanlar tarafından yenme riskleri de vardır ve bazıları kendini savunmak için kimyasal salgılamak üzere adapte olmuştur. Bu maddelerden bazıları modern eczacılığın büyük bir parçasını oluşturmakta.

Şu anda yumuşak mercanlar için en büyük tehdit yaşam alanlarının ortadan kaybolması. Ekoturizmin ana odaklarından biriler ve bu durum nüfuslarının fazlaca düşmesine sebep oldu.

Aynı zamanda karaborsada satılmaları gibi birçok yasa dışı uygulamalara maruz kalıyorlar. Bu tavırları gerçekten değiştirmeliyiz ve eğer gelecekte de görebilmemiz için bu muhteşem, renkli mercan resiflerini üretmeye devam edebilsinler istiyorsak bu mercanları koruyacak yasalar çıkartmalıyız.