Körfez Muturunu Kurtarın: Yok Olmanın Eşiğinde

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Körfez muturu (Phocoena sinus), fok ailesini oluşturan altı dişli balina türünden (liman yunusu) bir tanesidir. Deniz memelilerinin en küçük grubudurlar ve yetişkinler olarak 150 santimetre ve 50 kilogramı aşmazlar. Ne yazık ki, körfez muturu yok olmak üzeredir. Körfez muturunu kurtarabilir miyiz?

Habitat açısından, bu türün son derece sınırlı bir aralığı vardır. Aslında, yalnızca Meksika’daki Kaliforniya Körfezi’nin üst kısmında yaşamaktadır. Mevsimsel olarak, bu körfezin suları sıcaklık bakımından büyük farklılıklar gösterir: Ocak’tan Ağustos’a kadar 14 ila 36 Celcius derece arasında değişir.

Bundan dolayı körfez muturu, büyük yıllık sıcaklık dalgalanmalarını tolere etme konusundaki önemli adaptasyonu ile öne çıkmaktadır. Körfez muturlarının çoğu, 20 derece Celcius’un altındaki soğuk sularda yaşamaya sınırlanmış haldedir.

Körfez Muturu Nasıl Tanınır

Bu türün karakteristik bir özelliği, dudaklarının çıkıntılı görünümüdür. Ayrıca üst gövdeleri koyu gri, göbekleri ise neredeyse beyaz ya da açık gridir. Dahası, yüzgeçleri diğer liman yunuslarına göre orantılı olarak daha büyüktür.

Yüz profillerine gelince, pek çok açıdan kördür. Körfez muturu, körfez muturunun daha ince olması haricinde, liman yunusu Phocoena phocoena’ya benzer.

Uzmanlar bunu daha sıcak yaşam alanı ile açıklamaktadır. Hayvanın ince gövdesi yüzey/hacim oranını arttırarak ısı dağılımını destekler. Bu türde, uzmanlar daha büyük uzantıların varlığını açıklamak için de aynı argümanı kullanmışlardır.

Kaliforniya Körfezi, çok sevilen totoaba balıklarına (Totoaba macdonaldi) ev sahipliği yapmaktadır. Ne yazık ki, körfez muturu ve totoaba boyut ve şekil bakımından benzerdir, bu nedenle ikisini karıştırmak kolaydır. Buna ek olarak, her iki tür de yok olma eşiğindedir.

Körfez Muturunun Davranışları

Bu esrarengiz tür çok utangaçtır ve yunuslar gibi deniz yüzeyinin üzerine sıçradıklarını görmek nadirdir. Bunun nedeni, su altına geri dönmeden önce birkaç saniye nefes almak için ortaya çıkmasıdır. Körfez muturu, 50 metreden daha az sığ bir derinlikte yaşar.

Beslenme alışkanlıklarına gelince, diyeti su yüzeyine yakın yüzen çeşitli teleost balıklar ve kalamardan oluşur. Bazı çalışmalar bu balığın soliter olduğunu bildirmesine rağmen, bazıları 8-10 kişiye kadar olan küçük gruplarda körfez muturları da gözlemlemiştir.

Diğer pek çok liman yunusu gibi, körfez muturu da yaşam alanı boyunca bir iletişim ve navigasyon aracı olarak sonar kullanır.

Körfez Muturu Yok Olmanın Eşiğindedir

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) siciline göre, bu tür “kritik tehlike altında” (CR) bir türdür.

Aslında, körfez muturu en büyük risk altındaki deniz memelisidir. 2017 yılında uzmanlar yalnızca 18 yetişkin birey saymıştır, bu nedenle bu türün canlı bir örneğini görmek neredeyse imkansızdır.

Diğer deniz hayvanları için tasarlanmış balık ağları genellikle bu balığı da yakalar. Örneğin, karides ya da totoaba için atılan ağlara körfez muturu da yakalanabilir. Aslında uzmanlar, bu hayvanın hayatta kalmasına yönelik en ciddi ve acil tehdit olarak ağlardaki ölüm oranını suçlamışlardır.

Diğer potansiyel tehditler arasında akrabalı yetiştirme depresyonu, pestisitlere maruz kalma ve ayrıca Colorado Nehrinin akışının azalmasının bir sonucu olarak ekolojik değişiklikler yer alıyor.

Körfez Muturu Çoğalımı Hakkında Neler Bilinmektedir?

Körfez muturlarının üremesi eş zamanlıdır ve doğumlar Şubat sonundan Nisan başına kadar gerçekleşir. Ayrıca cinsel olgunluğa üç ile altı yaş arasında ulaştıkları düşünülmektedir.

Bilim insanları, erkekler mümkün olduğu kadar çok dişi ile çiftleştiği için bu türün tek eşli olmadığını da bilmektedirler. Ek olarak, dişilerin hamilelik başına yalnızca bir çocuğu olur ve emzirme bir yıldan az sürer. Dahası, körfez muturunun iki ya da daha fazla yıllık üreme döngüleri olabilir.

Körfez Muturunu Kurtarabilir Miyiz?

Bir türün üreme kapasitesi, küçük bir popülasyonun şiddetli bir düşüşten sonra iyileşme yeteneğini güçlü bir şekilde etkiler.

Ne yazık ki, uzmanlar bu türün pek çok temel üreme parametresi hakkında çok az şey bilmektedirler. Durum ne olursa olsun, yeterince örnek hayatta kaldığı sürece, körfez muturunu kurtarma şansı hala vardır.