Deniz Memelileri Nasıl Uyur?
Dinlenmek ve uyumak, sadece insanlar için değil doğadaki tüm canlılar için gereklidir. Ancak söz konusu deniz memelileri olduğunda, bu uyuma konusu bir hayli şaşırtıcıdır. Bu yüzden bu yazıda deniz memelilerinin nasıl uyuduğundan bahsedeceğiz.
Deniz memelileri
Deniz memelileri, 130’dan fazla türü içinde barındırır. Bu canlıların hepsi, öyle veya böyle deniz yaşamına adapte olmuştur; hepsinin vücudu hidrodinamiktir ve suda hareket edebilmelerini sağlayan uzuvları vardır.
Genelde deniz memelileri üç ana grupta toplanır:
- Sirenia: Aynı zamanda deniz ineği olarak da bilinir. Denizayısı ve dugon (Asya deniz ineği) da bu gruba dahildir.
- Cetaceans: Deniz gergedanı, balinalar, büyük mersin balığı, liman yunusu ve yunuslar bu gruba dahildir.
- Caniformia veya canoidea: Bu gruba ait canlılar karada da zaman geçirirler. Bu gruba dahil olan hayvanlar ise, kulaklı ve kulaksız fok, mors ve kutup ayısıdır.
Uykunun tanımı
Uykunun nasıl bir şey olduğunu tam olarak açıklamak, bilim insanları için hala zor. Ancak uykunun psikolojik bir tarafı olduğunu ve son derece gerekli olduğunu biliyoruz. Uyku, beden ve ruh sağlığımızın dengede kalmasına yardımcı olur. Bu nedenle tüm canlılar için çok önemlidir.
Uykunun dört aşaması bulunuyor:
- Geçiş aşaması, uykuya dalma
- Derin uyku, yüksek voltajlı dalgalar
- En derin uyku
- REM uykusu
Uykuya dair her şey bu aşamalarda gerçekleşir. İstemli hareketler ve kas aktivitesi, uyuyana kadar iyice azalır. Yani kaslar tamamen rahatlar ve beyin aktivitesi değişim gösterir.
Peki deniz memelileri nasıl uyuyor?
Deniz memelileri nasıl uyur?
Hareket problemini çözmek için, suda yaşayan pek çok memeli türü ‘Unihemispheric’ uykuya başvurur. Bu uzun kelime, beynin bir kısmı uyurken kalan kısmın aktif kalması anlamına gelir.
Bu uyku türünün sadece deniz hayvanlarına özel olmadığını bilmelisiniz. Bu durum, kuşlarda ve bazı sürüngen türlerinde de görülür. Bilim insanları bu olayı araştırdığında, bu hayvanların hemisferlerinin dönüşümlü olarak aktif olduğunu ve etkisizleştiğini gözlemledi. Böylece beynin her iki tarafı da eşit ölçüde dinlenebiliyor.
Bu uyuma şekli, deniz memelilerinin uyurken de nefes almaya devam edebilmelerini sağlar. Karada yaşayan memeliler için nefes almak istemsiz bir süreçtir. Ancak su memeleri için durum böyle değildir. Dolayısıyla nefes alma işleminin devam edebilmesi için uyurken beynin aktif kısmı çalışır.
Unihemispheric uyku (USWS), aynı zamanda deniz memelilerinin uyurken yüzebilmelerini ve hareket edebilmelerini sağlar. Bu şekilde yüzeye çıkıp nefes de alabilirler. Bu becerileri, vücut sıcaklıklarını normal bir düzeyde tutabilmelerini sağlar.
Deniz memelilerinin uyku süreçleriyle ilgili ilginç bilgiler
Son zamanlarda bu uyku fenomeni hakkında bazı bilimsel çalışmalar yapıldı. Araştırmalara göre bu farklı uyku tipinin asetilkolin isimli beyne ait bir bileşenle bağlantısı bulunuyor.
Dünyaca ünlü bir bilim dergisinde yayınlanan bir makaleye göre, bu bileşen beynin aktif kısımlarında yoğun olarak bulunuyor. Tahmin edebileceğiniz gibi, beynin uyuyan kısmında ise nadiren bulunuyor.
Yunusların uyku alışkanlıkları da son derece enteresan. Yunuslar da bu bahsettiğimiz uyku becerisine sahip ve tek gözleri açık bir şekilde uyumayı seviyorlar. Bu becerileri, etraflarında neler olup bittiğini görebilmelerini sağlıyor. Ayrıca bu şekilde olası tehlikelere karşı da uyanık kalmış oluyorlar.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Lapierre, J. L., Kosenko, P. O., Lyamin, O. I., Kodama, T., Mukhametov, L. M., & Siegel, J. M. (2007). Cortical acetylcholine release is lateralized during asymmetrical slow-wave sleep in northern fur seals. Journal of Neuroscience, 27(44), 11999-12006.
- Howard, R. S., Finneran, J. J., & Ridgway, S. H. (2006). Bispectral index monitoring of unihemispheric effects in dolphins. Anesthesia & Analgesia, 103(3), 626-632.