Tehditler ve Mucizeler Arasında: Altın Aslan Maymunu Tamarinler

Altın aslan tamarin cinsi maymunlar neredeyse nesilleri tüketecek bir dizi olaya maruz kaldı. Ancak birçok koruma örgütünün ortak uğraşlarıyla nesillerini devam ettirme konusundaki umutları yeşertiyor.

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero.

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Altın aslan tamarin maymunu (Leontopithecus rosalia), Brezilya’ya özgü Callitrichidae familyasına ait bir primat türüdür. Aslan adı tüysüz yüzü ve uzun, ipeksi yelesinden gelmektedir.

Tamarinler, küçük boyutları ile kendilerini diğer Yeni Dünya maymunlarından ayırırlar. Bu nedenle yetişkinliğe ulaştıktan sonra, bu küçük primatlar yarım kilodan biraz daha ağır olabilir ve yaklaşık 25 cm boyundadırlar.

Altın Aslan Tamarinler Nerede Yaşar?

Doğal olarak, Brezilya kıyılarındaki mevsimlik yağmur ormanlarında yaşarlar. Oradaki iklim son derece nemlidir. Çünkü ortalama yağış yılda 60 mm civarındadır.

Altın aslan tamarinler, yerden 30 ila 90 fit yükseklikte ağaçlık alanda yaşarlar. Ayrıca, tırmanma alanlarına ve bol miktarda meyveler bulunan yoğun ormanlık (closed canopy: kapalı tepe örtüsü) alanlara ihtiyaç duyarlar ve bu alanları ararlar. Bu primatlar kendilerini yırtıcılardan korumak için ağaç deliklerinde uyurlar.

Altın aslan tamarin, orijinal habitatının % 95 ila % 98 ‘ ini yavaş yavaş kaybetti. Günümüzde habitatlarının dağılımı Brezilya’nın güneydoğusundaki tropik yağmur ormanlarının üç küçük alanıyla sınırlıdır:

• Poço das Antas Biyolojik Koruma Alanı
• Fazenda União Biyolojik Koruma Alanı
• Yeniden giriş programı aracılığıyla özel araziler

Sonuç olarak altın aslan tamarinler, tahrip olmuş ve ikincil ormanlarda yaşamaya uyum sağlamışlardır. Ancak hayatta kalma ihtimali, yıl boyunca yeterli besin kaynağına sahip olmasına bağlıdır.

Altın Aslan Tamarinlerin Ayırt Edici Fiziksel Özellikleri

İpeksi altın yelesi ve küçük boyununun yanı sıra, altın aslan tamarinler tüysüz yüzü, düz ve geniş burun delikleriyle öne çıkmaktadır.

Bu türün büyüklük açısından belirgin bir eşeysel dimorfizmi (cinsiyeti belirten herhangi bir renk, şekil vb. gösterge) yoktur. Vücudu soluk altın renginden, yoğun kırmızımsı bir altın rengine doğru geçişi olan uzun tüylerle kaplıdır.

Üstelik altın aslan tamarinlerin düz tırnaklar yerine pençelere sahip olması da önemli bir özelliktir. Bu pençeler, ağaç gövdelerinin kenarlarına tutunmalarını sağlar. Dahası, maymunların küçük dallar üzerinde dört ayak üzerinde yürümesini, koşmasını veya zıplamasını sağlar. Bu nedenle, hareketleri primatlardan çok sincaplara benzemektedir.

Beslenme Şekli ve Alışkanlıkları

Tamarinler, kurbağalar, kuş yumurtaları, salyangozlar, kertenkeleler, örümcekler ve böcekler dahil olmak üzere meyveler, çiçekler, nektarlar, bitki sızıntıları (sakız) ve avlardan oluşan çeşitli besin grubunu tüketerek her yerde yaşayabilecek beslenme şekline sahiptirler.

Altın aslan tamarinler, yetenekli parmakları sayesinde, mikromanipülasyon olarak bilinen bir davranış olan çatlaklardan ve diğer gizli yerlerden avını çekip çıkarabilirler.

Böylece böcekler, uzun el ve parmakları sayesinde beslenme şekillerinin % 10-15’ini oluşturur. Bu hayvanlar, yeterli yiyecek kaynağı toplamak için geniş bölgeleri (ortalama 123 hektarlık) gezebilirler.

Toplumda Yaşam

Altın aslan tamarinler sosyal bir türdür. Doğada, genellikle aile üyelerinden oluşan iki ila sekiz kişilik gruplar halinde bulunurlar. Gruplar arasında, üreyen çiftler, bir veya iki yavru ve muhtemelen diğer aile üyeleri bulunur. Bu maymun topluluğu daha çok çekirdek aile olma eğiliminde olsa da, büyük ailelerden de oluşabilir.

Bu primatların bölgelerini sahiplendiklerini, koku bırakarak ve sesli tehditlerle savundukları unutulmamalıdır. Gruplar, 40 ila 100 hektar arasında değişen yaşam alanlarını savunur. Bu yaşam alanları grubun büyüklüğüne bağlıdır. Saldıracaklarının işaretlerini ağızlarını açarak, sırtlarını gererek ve dik dik bakarak gösterirler.

Genellikle, altın aslan tamarinler günün büyük bir bölümünü tımar faaliyetleriyle geçirir. Gençlerse daha çok oyun oynayarak, birbirlerini kovalayarak ve kavga ederek geçirirler.

Grupta birden fazla üreyen yetişkin olduğunda, biri genellikle diğerinden baskındır. Saldırgan davranışlarla üstünlüklerini sürdürürler. Erkekler ve dişiler arasındaki hakimiyet ilişkisi, grubun uzun ömürlülüğüne bağlıdır. Yeni göçmen bir erkek, grubun eskisi yetişkin bir dişiye tabi olacaktır.

Üreme

Araştırmalara göre, altın aslan tamarinler çoğunlukla tek eşlidir ve yılda bir veya iki kez ürerler. Genellikle, her üreme mevsiminde grupta sadece bir dişi ürer. Gebelik 130 ila 135 gün sürer. Cinsel olgunluk yaşı dişilerde 18 ay, erkeklerde 24 aydır.

Ek olarak, yetişkinler genç yavrulara bakma sorumluluğunu paylaşır. Yavrular doğduğunda tüylüdür ve gözleri açıktır. İlk haftalarda annesine, sonra ki 90 gün boyunca da grubun bakıcılarına tutunur. Ancak bazı durumlarda babanın bir erkek yavruya bakmayı tercih ettiği de gözlemlenmiştir.

Altın Aslan Tamarinler Nesli Tükenmekte Olan Bir Türdür

Yabani hayvanların dağılımı güneydoğu Brezilya’da birkaç yerle sınırlıdır. Altın aslan tamarinler popülasyonuna yönelik tehditler arasında yasa dışı kesim, kaçak avlanma, madencilik, şehirleşme ve altyapı geliştirme ya da egzotik türlerin tanıtımı yer alıyor.

Son zamanlarda koruma kuruluşları tarafından desteklenen bir nüfus sayımı göre, 3.200 tamarinin vahşi doğada yaşadığı tahmin ediliyor. Bu sayı büyük bir başarıdır. Çünkü 1969’da bu nüfusun 150 olduğu tahmin ediliyordu. Ayrıca raporlar şu anda 150 hayvanat bahçesinde yaklaşık 490 tamarinin olduğunu gösteriyor.

Vahşi doğaya yeniden kazandırılan altın aslan tamarinlerin hayatta kalma oranı umut verici olsa da, korunma altında olmayan yaşam alanlarının yok edilmesi devam ediyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN), kaydedilen ilerlemeye rağmen, vahşi nüfusun aşırı habitat parçalanması karşısında türlerini daha fazla devam ettirme potansiyeline sahip olmadığı konusunda uyarıyor.