Köpek Balıkları Gerçekten Hasta Olmaz Mı?

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Köpek balıkları insanları çok etkiler ve bunun birçok sebebi vardır. Fakat bu hayvanlarla ilgili, insanların inanmaya eğilimli olduğu her iddia doğru değildir. Örneğin çoğu insan köpek balıklarının hastalanmadığını düşünür, fakat böyle bir şey yoktur. Bu deniz devlerini daha iyi anlamak ve onların kıymetini bilmek için biyolojilerine daha yakından bakmak gerekir.

Öncelikle, köpek balıklarının dinozorlardan bile öncesinden beridir var olduklarını biliyor musunuz? Aslında, ilk yaşamsal kayıtları 450 milyon yıl öncesine kadar gidiyor. Bu nedenle bu canlılar, diğer birçok canlının yaşayamadığı yerlerde hayatta kalmalarına izin veren adaptasyonlar geliştirmiştir.

Akrabaları olan vatozlar ile paylaştıkları en çarpıcı özelliklerden biri kemiklerinin olmamasıdır. İskeletleri tamamen kıkırdaktan ibarettir. Dahası, yaşamları boyunca 30.000’den fazla diş üretebilirler. Dişlerinden biri düştüğünde, arka sıralardakilerden biri onun yerini alır.

‘Köpek Balıkları Hasta Olmaz’ Düşüncesi Bir Efsanedir

Köpek balıklarının hastalanmadığı ifadesi, sosyal medyada sıkça gördüğümüz bir efsanedir. Bunların hastalanmayan tek hayvan olduğunu veya kanser gibi hastalıklara karşı bağışıklığı olduğunu okumuş olmanız muhtemeldir.

1990’ların başında, bilimsel olmayan bir kitap ünlü oldu ve köpek balıklarının kıkırdaklarının kanser hastalarını kurtarabileceğini söyledi. Bu kitap köpek balıklarının kansere bağışıklığı olduğunu iddia etmese de, sert tümörlere sahip olmalarının çok nadir bir şey olduğunu söyledi.

Köpek Balıkları: Kıkırdağının Kanser ile İlgili Sözde Mucizevi Özellikleri

Bu tartışmaları anlamak için, öncelikle anjiyogenez kavramını anlamamız gerekiyor. Bu kelime, hali hazırda olan damarlardan yeni kan hücrelerinin oluşma sürecini ifade eder. Yani anjiyogenez, farklı dokularda yeni kılcal damarların oluşmasıdır.

Aynı zamanda, birçok tümör tipinde anjiyogenez görülür ve tümör büyümesi ile ilgisi vardır. Dahası, kıkırdakta kan damarı yoktur, diğer bir deyişle avaskülerdir.

Kötü huylu tümörleri kıkırdakta çok nadir görürüz. Bu nedenle, alternatif ürün pazarı, kıkırdağı bir antianjiyojenik kaynak olarak kabul eder.

Bilim, ‘Köpek Balıkları Hastalanmaz’ Efsanesini Çürütüyor

Popüler inanışın aksine, köpek balıklarının her çeşit hastalıktan muzdarip olabildiği tartışılmaz bir gerçektir. Bilimsel raporlar, köpek balıklarının kanser ve hatta kondroma (kıkırdak kanseri) yakalandığını kaydetmiştir.

Bugüne kadar, uzmanlar en az 23 farklı köpek balığı cinsinde görülen tümörleri belgelemiştir. Bu hayvanlardaki kanser üzerine yapılan araştırmalar arttıkça, vaka sayısı da artabilir.

Kıkırdak antianjiyojenik özelliklere sahip olsa da, tedavi olarak etkili olduğuna dair bir kanıt yoktur. Yani aslında, kıkırdağın toz halinde ağızdan yutulmasının, kanserli tümörlerin ortaya çıkmasını engellediğine dair hiçbir kayıt bulunmamaktadır.

Köpek Balığı Kıkırdağı Kanser Tedavisi Değildir

Köpek balığı kıkırdağından çıkartılan bir madde olan Neovastat ile ilgili araştırmalara bakmak da ilginçtir. Bilim insanları, faz III akciğer kanseri hastalarında yapılan klinik bir çalışmada bunun kemoterapi ile kombinasyonunu değerlendirdiler. Fakat, 6 yıllık izleme sürecinden sonra, terapötik etkinliğinin azlığından dolayı çalışmayı kapattılar.

Aynı şey faz II renal hücreli karsinom hastalarının dahil olduğu klinik bir deneyde ve meme ve kolon kanseri hastalarının olduğu başka deneylerde de görülmüştür.

Bu çalışmaların hiçbirinde genel iyileşme olarak bir ilerleme olmamıştır. Aynı şekilde, piyasa hala köpek balıklarının kıkırdaklarını sedef gibi bazı hastalıkların tedavisi ile ilişkilendirmeye çalışmaktadır.

Hiçbir çalışma köpek balığı kıkırdağının etkili bir tedavi olduğunu kanıtlamayı başaramamıştır. Buna rağmen hala kıkırdağa karşı olan talep, dünyadaki köpek balığı popülasyonunu azaltmaktadır.

Deniz Ekosisteminde Köpek Balıklarının Önemi

2013’te yapılan bir çalışmaya göre, insanlar yılda 100 milyon civarında köpek balığını öldürmektedir. Bu aşırı avlanmanın sebepleri et, karaciğer yağı, kıkırdak ve değerli yüzgeçleridir. Balıkçılar çoğu zaman bu hayvanlar canlıyken yüzgeçlerini kesip, eski ve pahalı bir Asya yemeği olan yüzgeç çorbası yaparlar.

Köpek balığı popülasyonunun azalmasının bir endişe nedeni olduğunu belirtmek önemlidir. Uç yırtıcılar olarak, dünyanın okyanus ekosistemini dengelemeye yardımcı olurlar. Eğer yeterince yırtıcı hayvan olmazsa, ekosistemde deniz bitkilerini bile etkileyecek bir dizi değişiklik olur.

Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) gibi organizasyonlar ticari koruma altında olan köpek balığı türlerine sürekli yenisini eklemektedir. Fakat bu yeniliklerin gerçekleşmesi de zaman alabilir.

Köpek Balıklarının Üremesi Çeşitli ve Karmaşıktır

Çeşitli cinslerine bağlı olarak, köpek balıkları üç farklı şekilde ürer:

1. Oviparite: Yumurtlarlar ve bu yumurtaları kuluçka için güvenli bir yere bırakırlar.
2. Viviparite: Köpek balıkları direkt olarak canlı bir şekilde doğar.
3. Ovoviviparite: Köpek balıkları yavrularını rahimlerindeki yumurta keselerinde taşırlar. Genç köpek balıkları annelerinin içinde gelişir ve canlı olarak doğarlar. Bu, ilk iki stratejinin bir kombinasyonudur.

Dahası, gebelik süresi ve kaç adet yavrunun olacağı her cinse göre değişir. Aslında, genç bir köpek balığının doğurabileceği yavru sayısı 2’den (viviparite) 100’e (oviparite) kadar değişmektedir. Çok uzun gebelik süresi; savunmasız köpek balığı cinslerinin sayılarını geri kazanmalarının uzun zaman alması demektir.

Köpek balıklarının üreme hızlarının ve gelişimlerinin yavaş olduğu göz önüne alınırsa, popülasyonun büyük kayıplardan sonra toparlanması çok zor olabilir.

Korunması ve Bilgiler

Toplum, hastaya davranış şemalarını, aradıkları tedavi türünü ve neye karar verdiklerini dikte edebilen bir makinedir. Bu yüzden, toplumda yayılmış yanlış inançların, aşılması güç engeller yarattığı gerçeğinin farkında olmak önemlidir.

İnternetteki ve basılı medyadaki çoğu bilginin düzenlemeye tabi olmadığını unutmamamız çok önemlidir. Bu durum, güncel problemleri daha da kötü hale getirebilecek aşırı uçta bakış açılarının yayılmasına sebep olabilir. Köpek balıklarından elde edilen materyallerin kanser ile savaşmakta kullanılması ticareti, insan cehaletinin çok açık bir örneğidir.