Beyaz Leyleklerin Göçü: Bu Tür Hakkındaki İlginç Gerçekler

Yazan ve doğrulayan biyolog Samuel Sanchez

Tarafından yazılmıştır Miguel Mata Gallego

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Beyaz leyleklerin göçü zaman içinde değişti. Örneğin çoğu beyaz leylek, üreme dönemi sonrasında her yıl binlerce mil uzağa uçardı. Beyaz leylekler göç sırasında, bir ayda Avrupa’nın yarısını, Cebelitarık Boğazı‘nı ve Sahra Çölü’nü geçerler.

Eğer bu kuşlar bu zor yolculuğu atlatabilirlerse, Sahra Çölü’nün altında bulunan Mali, Nijerya veya Çad gibi Afrika ülkelerinde kışı geçirebilirler. Eylül ayından şubat başına kadar burada kalırlar ve sonrasında ise Avrupa’ya geri dönerler.

Bu göçe dair söylenen bir İspanyol deyiş vardır: ”Aziz Blaise Günü’nde leylekleri göreceksin” (Aziz Blaise günü, 3 Temmuz’da kutlanır)

Beyaz leyleklerin göçü: Göç eden harika bir tür

Ancak bütün kuşlar bu yolculuğu tamamlayamaz. Bu yolculuk son derece zor ve uzundur ve bu macera boyunca birçok hayvan ölür. Leyleklerin uzun süre uçabilmesi için gereken sıcak hava akımlarının oluşmadığı Akdeniz’den geçmemek için bu kuş türü iki göç yolunu izler:

• Bir seçenek, Balkanlar ve Türkiye üzerinden İstanbul ve Çanakkale Boğazı’nı geçmektir.
• Diğer bir seçenek ise İber Yarımadası üzerinden Cebelitarık Boğazı’nı geçmektir.

İkinci rotanın bir sonucu olarak, İspanya’da çok fazla leylek görülür. Ancak son yıllarda beyaz leylek göçü ve özellikleri değişti. Aşağıda bunun nedenlerini açıklayacağız.

Beyaz leylek göçü artık eskisi gibi değil

Yıllar içinde beyaz leylek göçü değişti ve birçok uzman bu durumu bilimsel olarak da gözlemliyor. Birçok kuş, kışı çiftleştiği yerde geçiriyor.

Bu durum, İber Yarımadası’nda daha ılıman kışlara neden olan sıcaklık artışından kaynaklanmaktadır. Ayrıca leylekler, bölgedeki katı atık depolama yığınlarının varlığı nedeniyle yıl boyunca yiyecek de bulabilmektedir.

Bu bölgede kışı geçirip yiyecek bulabilecekleri çok sayıda lagün ve sulak alan da bulunmaktadır. Ciudad Real’de Tablas de Daimiel veya Rivas Vaciamadrid’de Laguna del Campillo bu yerlere örnek olarak gösterilebilir.

Hala göç var ancak daha kısa sürüyor

Ancak beyaz leyleklerin hiç göç etmediğini sanmamalısınız. Yapılan bir çalışmaya göre birçok beyaz leylek İspanya’nın kırsal kesimlerinde yuva yapıyor. Daha sonra kış geldiğinde ise, Madrid gibi büyük şehirlerin dış mahallelerine geçiyorlar. Bu bölgede, Avrupa’nın en büyük çöplüklerinden biri olan Valdemingómez atık sahasında yiyecek bulabiliyorlar.

Bu çalışma radyo vericileri tarafından doğrulandı. Bu kuşlar yaz sonunda Madrid’den güneye dağlardan geçerek göç ettiler.

Göç alışkanlıklarındaki bu değişim, türlerin hayatta kalması için aslında olumlu görünüyor. Kendilerini böylesine uzun ve tehlikeli bir yolculuktan kurtararak, giderek daha fazla leylek hayatta kalmayı başarıyor. Ayrıca sürekli yiyecek bulmaları da yaşamalarını sağlıyor.

Genç leylekler göç etmeye devam ediyor

Kuşlarla ilgili yapılan bu çalışmanın bir başka ilginç yönü de yetişkin leylekler ile genç leylekler arasındaki farkları göstermesidir. Araştırmacılar, genç leyleklerin göç etmeye devam ettiğini keşfetti. Yetişkin leylekler kışın Avrupa’da kalırken genç olanlar Afrika’ya doğru tehlikeli bir yolculuğa çıkıyorlar.

Dahası, aynı araştırmaya göre Avrupa’nın daha soğuk bölgelerinden birçok kuş kışı geçirmek için İspanya’ya göç ediyor. Sonuç olarak, kışın İspanya’da leylek sayısı önemli ölçüde artıyor. Kışın Afrika’ya gitmeyenler ve Kuzey Avrupa’dan gelenler nüfusu artırıyor.

Göç yollarının detayları

İspanyol Ornitoloji Derneği, diğer Avrupa kuruluşlarıyla işbirliği yaparak beyaz leylek göçünü incelemek için yıllarca çalıştı. Yakın zamanda, göçmen leyleklerle ilgili GPS radyo vericilerinden gelen verileri ilk kez dahil ettikleri ayrıntılı bir çalışma yayınladılar. Sonuçlar çeşitliydi:

• Genç leyleklerin Sahel‘e (Sahra’ya yakın bir bölge) göç ettiği, yetişkin leyleklerin ise kışı İspanya’da geçirdiği hipotezi doğrulandı.
• Kışı İspanya’da geçiren Orta Avrupa leyleklerinin, Afrika’ya göç eden İspanyol leyleklerinden daha yüksek bir hayatta kalma oranı (yaklaşık % 50 oranında) olduğu tespit edildi. Afrika’ya göç eden leyleklerin sadece 10’da 1’i üreme yerlerine geri döndü.
• Araştırmaya göre yetişkin leylekler daha çok Avrupa’da kışı geçirdi. Bu durumun sonucunda büyük çoğunluk ertesi yıl hayatta kalabildi. 

Sonuç olarak leyleklerin göç davranışları ciddi bir biçimde değişti. Aslında göç eden birçok kuş türünde genel bir değişim öngörülüyor.

Bununla birlikte, göç etmemelerinin hayatta kalmaları üzerinde olumlu bir etkisi var gibi görünse de, iklim değişikliğinin bu kuşları ileride nasıl etkileyeceği henüz belli değil.