Matamata Kaplumbağası: Özellikleri ve Dağılımı
Yazan ve doğrulayan Aavukat Francisco María García
Matamata kaplumbağası acayip görünümünden dolayı bu türün tek ve belirgin olan üyesidir. Sevimli ve masum bir görünüşe sahip olan bu hayvan çoğu kaplumbağadan farklıdır. Bu türler onlardan haberdar olmayan insanlar için korkutucu olabilir.
Yazımızda sizlere matamata kaplumbağası hakkında şu bilgileri vereceğiz: fiziksel özellikleri, davranışları, doğal ortamları ve üremeleri.
Matamata kaplumbağası; fiziksel özellikleri ve türüne göre sınıflandırılması
Morfolojik olarak, matamata büyük, uzun, düz ve üçgen şeklinde bir kafaya sahiptir. Boynu da düz ve uzundur ve hatta kabuğu tarafından korunan omurgasından daha uzundur. Boynunun iki yanında testere gibi görünmesini sağlayan dikenleri vardır.
Kabuğu yumrularla kaplıdır, bu da onun daha çirkin görünmesine neden olur. Çenesinin üzerinde iki adet bıyık ve iki tane de ipçik görebilirsiniz.
Kabukları, bu kadar çirkin olmasının yanı sıra, günlük hayatlarında onlar için çok önemlidir. Çünkü tuhaf görüntüsünden dolayı, matamata kaplumbağası çevresinden kendini kolayca gizleyebilir. Çevrede olması muhtemel etçil hayvanlar tarafından fark edilmeyebilir.
Matamata kaplumbağasının burnu da borumsu ve uzun şeklinden dolayı çok ilgi çekicidir. Tıpkı bir boynuza benzer. Burnu, yüzeye hava almak için çıkmadan, suyun altında birkaç saat kalmasına olanak vererek şnorkel görevi görür.
Erkek, yetişkin bir matamata kaplumbağasının kabuğu yaklaşık olarak 43 cm uzunluğundadır. En baskın renkleri koyu kahverengi ve siyah arasında değişebilir. Plastron kısmı dar, bir hayli eğilmiş ve ön kısmı kısadır.
Eşeysel dimorfizm
Matamata kaplumbağasının temel eşeysel dimorfizmi, plastronunun şeklidir. Erkeklerin plastronu dişilerin plastronundan çok daha içbükeydir. Ayrıca, erkeklerin kuyrukları daha uzun ve daha kalındır.
Matamata kaplumbağası ve yaşam alanları
Matamata kaplumbağası, Güney Amerika tatlı sularının asıl türlerinden biridir. Amazon ve Orinoco nehirlerinin havzalarında büyük oranda bulunmaktadır. Buna ek olarak, Brezilya, Kolombiya, Peru, Venezuela, Ekvador ve Guyana’ya kadar geniş bir alana yayılırlar.
Matamata sakin sularda, küçük su birikintilerinde ve bataklıklarda, aynı zamanda da lağım sularında yaşamayı tercih eder. Burunlarının suyun yüzeyine nefes almak için ulaşması gerektiği için de genellikle sığ bölgelerde yaşarlar.
İlginç olan da şudur ki; matamata güney Florida (ABD) atık su kanallarını da adeta istila etmiştir. Bu muhtemelen yasal olmayan egzotik pet ticareti sırasında olmuştur. Ancak, günümüzde bile o bölgede yaşayan matamata sayısı bilinmemektedir.
Matamata kaplumbağasının beslenmesi
Bu kaplumbağalar sıkı bir etobur hayvanlardır. Beslenmeleri çoğunlukla ciklet balığı ve omurgasız su canlılarına dayanır. Avlanma teknikleri zekice ve fırsatçı bir şekildedir: Avlanmak için bulundukları yeri taklit edebilme yeteneklerinin verdiği avantajı kullanırlar.
Matamata suyun altında saatlerce hareketsiz kalabilir, boynunu kaldırır ve çevresinden bu şekilde gizlenebilir. Avını gördüğü zaman, başını dışarı çıkarır ve ağzını mümkün olduğu kadar geniş açar.
Bu hareket kurbanı kaplumbağanın ağzına doğru iten düşük basınçlı bir ortam oluşturur. Sonra kaplumbağa ağzını hızla kapatır, kurbanını yutar ve ağzına giren suyu yavaşça ağzından çıkarır.
Matamata kaplumbağasının üremesi
Matamata kaplumbağasının üreme mevsimi güney yarım küreye baharın gelmesiyle yılda bir kez olur. Erkekler ve dişiler Ekim ayının başından itibaren Aralık ayı ortalarına kadar çiftleşmek için bir araya gelmeye başlarlar.
Çiftleşmeden önce, erkek matamata sürekli kafasını öne doğru uzatır, aynı anda da ağzını açıp kapatır. Aynı şekilde ayaklarını da uzatır ve başını dişiye çarparak onun dikkatini çekmeye çalışır.
Çiftleştikten sonra, dişi yaklaşık 200 gün süren bir hamilelik geçirir. Gebeliğin sonunda 12 ve 20 tane arasında küre şeklinde yumurtalar çıkarır. Yumurtalar çok narin ve kırılgan oldukları için dikkatle korunmaları gerekir.
Yavrular oldukça küçüktür ve plastronları ve kabuklarının aşağı kısımları pembe veya açık kırmızımsı renklidir. Duyma ve sezme yetenekleri çok gelişmiştir. Fakat görme yetileri zayıftır. Kabuklarının kıvrımlarında çevrelerindeki hareketleri tespit etmelerine yardımcı olan duyu sinirleri vardır.
Korunduğunda, bir matamata kaplumbağası yaklaşık 35 yıl yaşayabilir. Ancak, doğal yaşam alanında normal yaşam süresi hala tam olarak bilinmemektedir. Bilim insanları 15 ile 20 yıl arasında yaşadıklarını tahmin etmektedirler.
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.