Zıplayan Örümcekler: Özellikleri, Habitatları, Beslenme ve Üreme

"Zıplayan örümcek" terimi, Salticidae familyasında gruplandırılmış çeşitli örümcekler grubunu ifade eder. Burada onlar hakkında daha fazla bilgi edinin.

Yazan ve doğrulayan biyolog Cesar Paul Gonzalez Gonzalez.

Son Güncelleme: 30 Ekim, 2023

Zıplayan örümcekler, “sevimli” görünümlerinin eklembacaklıların dünyasındaki en dikkat çekici görünümlerden biri olması nedeniyle son yıllarda büyük bir üne kavuştu. Hatta bu sayede pek çok kısa animasyona, çizgi filme ve kurgusal hikayeye ilham kaynağı oldular.

“Zıplayan örümcek” terimi sanıldığının aksine sadece tek bir türü değil, taksonomik bir familyanın tamamını tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu tuhaf örümcekler hakkında daha fazlasını keşfetmek ister misiniz? Aşağıdaki makaleyi okumaya devam edin.

Salticidae’nin Taksonomisi

Tüm zıplayan örümcekler, 5.934 tür ve yaklaşık 573 türden oluşan Salticidae (Araneae takımı) familyasında gruplandırılmıştır. Ancak Ecologica Montenegrina’da yayınlanan bir makaleye göre yaklaşık 2.204 tür henüz tam olarak tanımlanmadı. Yani bilgi yalnızca cinsiyetlerden biri (erkek veya kadın) için mevcuttur.

Diğer örümcek gruplarında olduğu gibi salticid ailesini oluşturan türler ve bu türler hakkında pek çok eksik bilgi bulunmaktadır. Bunun temel nedeni, doğada tespit edilmesi zor olan küçük eklembacaklılar olduklarından onları bulmanın zorluğudur.

Bilgi eksikliğine rağmen Salticidae familyası dünyadaki en çeşitli taksonomik gruplardan birini temsil etmektedir. Bu bağlamda, Salticid Spiders of Misiones: A Guide to Identification (bazal kabileler) adlı kitapta, bu kadar çok tür zenginliğinin, onun geniş bir dağılıma sahip olduğu anlamına geldiği belirtiliyor. Bu nedenle zıplayan örümcekler de dünya çapında oldukça popüler hale geldi.

Zıplayan örümcekler nerede yaşar?

Scientia dergisinde yayınlanan makalede, zıplayan örümceklerin tropik ve ılıman bölgelerde geniş bir dağılıma sahip olduğu belirtiliyor. Ancak aynı zamanda kuzey bölgelerinde de yaşayabiliyorlar, dolayısıyla sıcaklık bu türler için sınırlayıcı bir faktör gibi görünmüyor.

Ayrıca ağaç tepelerinden yere kadar farklı yüksekliklerde oluşan mikrohabitatlarda da yaşarlar. Bu, doğadaki konumlarının büyük ölçüde ilgili türlere bağlı olacağı anlamına gelir.

Zıplayan örümcekler neye benziyor?

Zıplayan örümcekler diğer eklembacaklıların temel morfolojisini paylaşır. Yani vücutları iki ana bölüme ayrılmıştır:

• Prosoma: Bu küçüktür ve tüm uzantıları (uzuvları), ağzı ve gözleri içerir.
• Opistosoma: Bu biraz daha büyüktür ve örümceğin organlarının çoğunu içerir.

Mevcut 5.934 türün her birini dikkate alan genel özellikler oluşturmak zordur. Ancak bir örümceğin Salticidae familyasına ait olduğunu belirlemek için genellikle kullanılan fiziksel özellikleri ve nitelikleri sıralamak mümkündür. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Küçük boyut: Uzunluğu 1 ila 6 inç arasındadır (yaklaşık olarak).
• Büyük ön gözler: Sekiz gözünden dördü ön taraftadır ve ortadaki iki göz büyüklükleri nedeniyle dikkat çekmektedir.
• Büyük pedipalpler: Bu örümceklerin lokomotif olmayan uzuvları (ilk çift) genellikle “alışılmadık” genişlik sergiler ve bu, kur yapma sürecinde çarpıcı bir özellik olarak hizmet eder.
• Çapraz olarak düzenlenmiş keliserler: Bunlar dişlere benzeyen ve avı tuzağa düşürmeye yarayan iki ağız parçasıdır.
• Trichobothria’nın (tüyler) görülmesi: Tüyün işlevi ve yoğunluğu, yoğun “tüylere” sahip örneklerden bu özelliğin o kadar belirgin olmadığı örneklere kadar her türde farklılık gösterebilir.
• Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar: Zıplayan örümcekler ağ üretme yeteneğine sahip olmalarına rağmen bunu bir avlanma stratejisi olarak kullanmazlar. Current Biology’de yayınlanan bir makaleye göre, ipeklerini düşme durumunda onları yüksek yüzeylere “sabitleyen” bir tür güvenlik “ipi” olarak kullanma eğilimindeler.
• Mükemmel hareket yeteneği: The Journal of Arachnology dergisinde yayınlanan bir makaleye göre, zıplayan örümcekler olarak da bilinen salticid grubu, hareket ederkenki büyük hızıyla biliniyor. Bu yetenek genellikle avlanma sırasında ve bir düşmandan kaçmak için sıklıkla atlamayla birlikte kullanılır.

Renkler

Zıplayan örümceklerin parlak, göz alıcı renklere sahip olduğu bilinmesine rağmen, bu özellik her türde her zaman mevcut değildir. Aslında, bu örümceklerin büyük bir kısmı aşağıdaki göze çarpmayan renk desenlerini sergiler:

• Karanlık
• Opak
• Yarı saydam

Örneğin, Revista Brasileira de Biologia’da yayınlanan bir makalede bildirildiği gibi, Psecas viridipurpureus, Bromelia balansae’nin yapraklarında fark edilmeyecek şekilde parlak kırmızı bir gövdeye sahiptir.

Davranış

Diğer araknidlerin aksine, saltisidler çoğunlukla gün içinde hareket eden günlük canlılar olma eğilimindedir. Journal of Experimental Biology’de yayınlanan bir makaleye göre, bu kadar “ciddi” bir değişim, onların yüksek görsel kapasitelerinden kaynaklanıyor gibi görünüyor. Bu da gözleri sayesinde çevrelerini daha iyi algılayabildikleri için faaliyetlerini güneş ışığı altında yapmayı tercih ettikleri anlamına gelir.

Elbette zıplayan örümcekler geceleri de hareket edebiliyorlar çünkü saçları onlara çevre algılarını tamamlayan ek duyusal bilgiler sağlıyor. Elbette gece yeteneklerinin belirli sınırları var ama çaresiz değiller.

Zıplayan bir örümcek ne yer?

Her ne kadar diyet tercihi her bir zıplayan örümcek türüne bağlı olsa da, genel olarak hepsi çok çeşitli eklembacaklılarla beslenir. European Journal of Entomology’de yayınlanan bir makaleye göre, Menemerus taeniatus vakasında av seçimi, örneğin boyutuyla sınırlı görünüyor.

Bu örümcekler mükemmel avcılardır. Çaba ve enerji harcamaya değdiğini doğrulamak için avlarını birkaç dakika takip ederler. Kazancı belirledikleri anda farklı takip stratejileri arasında seçim yapabilirler. Örneğin, bazı türler kurbanlarına gizlice yaklaşıp sürpriz bir şekilde saldırırken, diğerleri onları (gizlenmeden) kovalamaya karar verir.

Zıplayan örümceklerin diyetinin sadece et içermediğini aynı zamanda bitki nektarını da tüketebileceklerini belirtmekte fayda var. Cambridge University Press aracılığıyla bildirilen araştırmalar, ara sıra nektarla beslenen en az 90 tür zıplayan örümceğin tespit edildiğini iddia ediyor.

Zıplayan örümceklerin üremesi

Zıplayan örümceklerin kur yapması belki de grupta algılanabilecek en ilginç olaylardan biridir. Bunun nedeni erkeklerin eşlerini etkilemek için farklı hareketler ve sesler kullanmasıdır.

Bu yapılar, işlem sırasında oldukça görünür olan renkli desenleriyle süslenmiş olabilir veya olmayabilir. Ayrıca tavus kuşu örümceği (Maratus volans ) gibi renkli örnekler “danslarını” tamamlamak için sıklıkla karınlarını kaldırırlar.

Bu tür kur yapma, erkeklerin dişiyi hamile bırakacak kadar yaklaşmasına olanak tanır. Dolayısıyla erkek, temasa geçtiği anda sperm paketini (spermatofor) dişinin içine sokar ve hemen uzaklaşır.

Dişiler yumurtalarını ipek çuvallara koyar ve barınaklarında saklarlar. Her ne kadar belirgin bir ebeveyn bakımı olmasa da anne yavrularını korur ve yuvadan ayrılmadan önce yavrularının olgunlaşmasını bekler.

Küçük ve tuhaf

Gördüğünüz gibi bu canlılar, sonsuz merak uyandıran ilginç ve çeşitli türlerdir. Elbette her zıplayan örümceğin özelliklerine değinmek imkansızdır, ancak onların büyük bir karizmaya ve dünyada varlığa sahip oldukları çok açıktır.