Karıncalar Uyur mu?

İşçiler, karınca kolonisinin sürdürülmesi sırasında temel bir işlevi yerine getirirler. Kastlar arasındaki farklar, aşağıda göreceğiniz gibi, yalnızca yapmak zorunda oldukları iş açısından değildir.

Yazan ve doğrulayan biyolog Samuel Sanchez.

Son Güncelleme: 10 Ekim, 2021

Elbette hayatınızda binlerce karınca görmüşsünüzdür ve hepsinin hızlı hareket ettiğinden ve yorulmadan çalıştıklarından da eminiz. Bu çalışkan küçük böcekler dünyanın hemen her yerinde bulunur. Sosyal yaratıklardır ve görevlerini koloni içindeki rütbelerine göre bölerler. İşte size ilginç bir soru: Sizce karıncalar uyur mu? Bu yazımızda öğrenin!

Kraliçelerin işi yumurtlamaktan ibarettir ve erkekler onlarla çiftleşir. Diğer üremeyen dişi karıncalar (işçiler) birçok işlevi yerine getirir: Larvaları beslemek, koloniden istenmeyen kalıntıları uzaklaştırmak, yiyecek aramak, savunma sağlamak ve daha pek çok şey.

Karıncaların ağırlıklarının 10 ila 50 katını kaldırabildikleri iyi bilinir ve sosyal becerileri ve yorulmak bilmeyen çalışma biçimleri hakkında çok şey araştırılmıştır. Her neyse, lafı fazla uzatmadan, bu inanılmaz omurgasızların ne kadar dinlendiğini bulalım.

Karıncaların özellikleri

Karıncalar, Dünya üzerindeki Antarktika hariç bütün kıtalarda bulunur. Uzmanlar, Grönland gibi bazı adalarda yerli karınca bulunmadığını, ancak diğer türlerin oraya insanlar tarafından getirildiğini söylüyor. Üstelik bu böcek ailesi (Formicidae), yaban arıları ve arılar gibi, Hymenoptera takımına aittir.

Dünyada 1000 milyar ila 10.000 milyar karınca olduğu için bu Hymenoptera’nın karasal hayvanların biyokütlesinin %15 ila %25’ini oluşturduğu tahmin edilmektedir. Tanımlanmış yaklaşık 14.000 tür olduğundan ve toplamda 22.000’den fazla olabileceği tahmin edildiğinden bu grup oldukça başarılıdır. Çevreyi kullanmaları, sosyal örgütlenmeleri ve kendilerini savunma yetenekleri sayesinde başarılıdırlar.

Sıkı çalışan karıncalar

Karıncalar, olası tüm şekil ve boyutlarda son derece organize koloniler veya karınca yuvaları oluşturur. Bazı türler yalnızca birkaç bireyden oluşan sistemlerde yaşar, ancak ortalama bir koloni birlikte çalışan binlerce canlı işçi içerebilir.

En küçük koloniler yarıklarda veya doğal açıklıklarda yaşar, ancak en büyükleri yuvalar oluşturur ve süper kolonilerde 300 milyondan fazla birey bulunur. Bu büyük gruplaşmalar Japonya, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Avrupa’da tespit edilmiştir.

Koloniler genellikle işçi ve asker denilen kısır kanatsız dişilerden, birkaç üreyebilen erkekten ve kraliçe denilen bir veya daha fazla doğurgan dişiden oluşur. Sadece bir kraliçeye sahip karınca yuvaları tek eşli olarak bilinirken, birden fazla kraliçeye sahip olanlar (ki bu daha nadirdir) çok eşlidir.

Karıncalar yuvalarında bir grup varlığı olarak hareket ederler, bu nedenle süper organizmalar olarak düşünülürler. Bu böcek topluluğu, iş bölümü, bireyler arasındaki iyi iletişim ve karmaşık sorunları çözme yeteneği ile bilinir. Başka bir deyişle: karınca yuvası, parçalarının toplamından çok daha fazlasıdır.

Karıncalar uyur mu?

BBC tarafından bildirilen bir araştırma, bu soruyu yanıtlamak için ateş karıncalarına (Solenopsis cinsi) dayanıyordu. Bu bireyler aynı zamanda kırmızı karıncalar olarak da bilinirler ve dünyada 280’den fazla türle sokan karıncaların taksonunu temsil ederler.

Sonuçlar sayesinde, karıncaların uyudukları, ancak uyku sürelerinin sahip oldukları sosyal rütbeye bağlı olduğu tespit edildi. Örneğin kraliçeler harika yaşarlar! Her gün ortalama 9 saat uzun, derin uykular uyur ve beslenirler.

İşçiler ise kraliçelerin yarısı kadar uyur ve yüzlerce kısa şekerleme yapar. Dinlenme tarzlarındaki bu farklılık, kraliçelerin neden uzun yıllar (10 veya hatta daha fazla) yaşadığını ve işçilerin neden sadece birkaç ay yaşadığını açıklar.

Bu strateji ile koloni, herhangi bir zamanda yeterli sayıda işçi karıncanın uyanık olmasını sağlar. Böylece ortak topluma daha fazla koruma ve hizmet sağlarlar.

İşçi karınca uykusu

Ateş karıncaları genellikle yeraltında yaşadıkları için uyku düzenleri sirkadiyen ritimler tarafından belirlenmez. Bu nedenle, işçiler aynı anda değil, düzensiz aralıklarla dinlenirler.

Bu omurgasızların aldığı kısa şekerlemelerin sayısı şaşırtıcıdır. Ortalama olarak, tek bir işçi karınca günde 250 şekerleme yapar, ancak her şekerleme bir dakikadan biraz fazla sürer. Bu, günde 4 saat 48 dakika uykuya eşittir.

Bu, karınca yuvası popülasyonunun %80’inin herhangi bir zamanda uyanık ve aktif olduğu anlamına gelir. Koloni asla gözetimsiz değildir, çünkü ihtiyaç duyulduğunda her zaman mevcut işçiler vardır.

Kraliçe karıncalar rüya görür!

İşçilerin uyku alışkanlıkları ile hizmet ettikleri kraliçeler arasındaki zıtlık da dikkat çekicidir. Kraliçeler çok daha düzenli aralıklarla uyurlar ve hatta uykularını birbirleriyle senkronize ederler, çünkü çok eşli kolonilerde üst üste çıkıp dinlenirler ve uyanık olduklarında ayrılırlar.

Ortalama olarak, her kraliçe günde 90 kez 6 dakikadan biraz fazla uyur. Bu, her 24 saatte 9 saatten fazla uykuya eşittir. Biraz daha detaya inebiliriz, çünkü kraliçelerin iki farklı şekilde dinlendiğini belirtmekte fayda var: Antenleri kısmen dik ve ağızları açık ya da antenleri bükülmüş ve ağızları kapalı.

İkinci form, kraliçelerin derin uykuda olduklarında genellikle katlanmış antenlerini hareket ettirdikleri için gerçekten rüya gördüklerinin düşünüldüğü çok daha derin bir uykuyu gösterir. Bu eylem, omurgalılardaki hızlı göz hareketine benzer olabilir.

Uykunun işlevi hala bilinmemektedir, ancak işçilerdeki az dinlenme, kraliçelerin huzur içinde yaşamasını sağlar. Bu nedenle, görevleri kraliçeyi ve kraliyet yavrularını açıkta kalmaktan, açlıktan ve yırtıcılardan korumaktır.

İşçiler, yüksek riskli işlere girerek kraliçelere uzun bir ömür garanti eder. Şaşırtıcı bir şekilde, daha önce de belirttiğimiz gibi, kraliçeler yaklaşık 6 yıl boyunca herhangi bir zorluk yaşamadan yaşayabilirler (bazı türlerde 45 yıla kadar yaşamalarına rağmen). Bununla birlikte, işçilerin ömrü sadece 6 ay ile bir yıl arasındadır ve yaşlılıktan ya da yiyecek ararken bir kaza sonucu ölürler.

Yani artık karıncaların uyuduğunu ve uykularının ve dinlenmelerinin gerçekleştirdikleri işlevlere bağlı olduğunu biliyorsunuz. Koloniyi her zaman ayakta tutmak zorunda oldukları için en az dinlenenler işçilerdir.