Çok Güçlü Mantis Karidesi: Keşfedin!

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Karides, 12-40 cm arasında değişen boyutlara sahiptir. Renkleri ise, kahverengiden daha koyuya doğru değişir ve hatta floresan renklere bile sahip olabilir. En dikkat çekici çeşidi türlerinden biri ise mantis karidesi dediğimiz kabukludur.

Bu omurgasız kabuklular yaklaşık 400 farklı mantis karidesi türünü içeren Stomatopoda türüne aittir. Bu türlerin tümü ayrıca Unipeltata alt takımına aittir. Genel olarak bunların arasında deniz çekirgeleri, karides öldürücüler ve hatta parmak ayırıcılar vardır.

Mantis Karidesi: Savaşa Hazır

Mantis karidesi, güçlü pençelere sahip agresif bir yırtıcı hayvandır. Burada pençe derken, Peygamberdevesininkine benzer şekilde kıskaç şeklindeki bir çift değiştirilmiş torasik uzantıdan bahsediyoruz. Bu pençeler, şekline göre iki farklı gruba ayrılır:

• İğneleyici olanların ucu tüylü veya mızraklıdır. Avını güçlü ve hızlı bir şekilde sokabilir.
• Parçalayıcıların ise, ilkel tüylü, sopaya benzer bir uzantısı vardır. Bu kategorideki karidesler bu uzantıyı avına vurmak ve onu ezmek için kullanır. Bu yüzden çoğu da boksör mantis olarak bilinir çünkü çok iyi vururlar. Ayrıca uzantının ucunda sivri bir kısım vardır, bu da avını kesmelerine yardımcı olur.

Hızları ve vahşilikleri sayesinde bu iki tip mantis de, kendilerinden bile büyük avların üstesinden gelmekte başarılıdır. Kendinden sekiz kat daha büyük av yakalayanlar bile vardır.

Mantis Karidesi: Yumruğunun Bilimi

Bu kabukluların yumruklarının sırrı hızdır, çünkü su altında hızlı olmak da karmaşık bir süreçtir. Bunu yakalayabilmek için normal kaslarının yanı sıra, kollarında da enerjiyi hızlıca depolayan ve bırakan özel yapılar bulunur. Pençe uzantıları, bir çeşit kas yayına sahiptir. Bu türlerin keskin darbelerinin hızı neredeyse 80 km/s’e kadar ulaşabilir.

Mantis karidesinde sopa gibi olan kısmı taşıyan uzantı, eyer şeklinde elastik bir yapıya sahiptir. Bu yapı, uzatıcı ve bükücü kasların aynı anda kasılması sayesinde sıkıştırır ve vurur. Tam doğru anda bükücü kaslarını gevşeterek mandalı serbest bırakır, bu da sopa gibi olan kısmın dışa doğru hareketini sağlar.

Eğer Av Darbeden Ölmezse, Korkudan Ölür

Bilim insanları, darbenin hızı sayesinde saldırganın boşluklu kabarcıklar ürettiğini keşfetmiştir. Bu boşluğun, bir sıvının farklı basınçlara maruz kalmasının sonucunda bir hidrodinamik etki olarak oluşması ilginçtir.

Bu kabarcıklar, daha yüksek basınçlı yerlere de gidebilir ve içe doğru patlayabilir. Diğer bir deyişle, bu gaz aniden sıvı durumuna geçer ve kabarcık patlar. Bu şekilde, bu etkiye maruz kalan herhangi bir yüzeyi çatlatan büyük bir enerji yaratır. Buna ses ve titreşim de eşlik eder.

Uzmanlar, bu boşluklu kabarcıkların patlamasının, darbenin etkisini iki katına çıkardığını söylemektedir. Yani ilk darbe başarısız olsa bile, bu etkinin yaratacağı boşluklu kabarcık şok etkisi yaratmaya ve hatta avını öldürmeye yeterli olacaktır.

Eğer Darbe Çok Güçlü ise, Karidesin Pençesi Neden Kırılmaz?

Mantis karidesi bu güçlü darbeleri pençelerini kırmadan yapabilmek için, eşsiz bir moleküler yapıya sahip olan özel bir tampon özüne sahiptir. İnsanoğlunun bildiği başka hiçbir hayvanda aynı moleküler yapı görülmemiştir.

Bu etkiye dayanıklılığın sebebi Bouligand Yapısı denen şey sayesindedir. Bu kontrplağın dış yüzeyine benzerdir. Kısacası, bu kabukluların pençelerinde iki katman vardır:

• Dış yüzey kemiğe benzer mineralleşmiş biyoseramik bir materyalden oluşur. Altındaki yüzey ipe benzer bir şekilde liflidir.
• Esnediğinde daha güçlü olan yüzey ise gerekli esnekliği sağlar. Bu olmadan, darbeler mantis karidesine zarar verir.

Farklı Silahlar İçin Farklı Avlanma Stratejileri

Çoğu mantis karidesi, parçalayıcı değil, iğneleyicidir. Bu iki farklı çeşidin de aşağıda bahsedeceğimiz farklı avlanma yöntemleri vardır.

İğneleyiciler mağaralarından ayrılarak, sert kabuklu olan hareketsiz avları ararlar. Sonra, içlerine ulaşabilmek için darbeye başvururlar. Ayrıca, iğneleyiciler balıkları, karidesleri ve hatta yavru köpek balıklarını yakalarlar.

Diğer bir yandan, parçalayıcılar daha çok, avlarını pusuya düşürmeye eğilimlidir. Genellikle, yakınlarına bir hayvan gelene kadar mağaralarında sessiz bir şekilde saklanırlar. Salyangozlara, yumuşakçalara, istiridyelere ve yengeçlere saldırırlar.

Görebileceğiniz gibi, mantis karidesinin dünyası hayal edebileceğimizden daha karmaşıktır. Unutmayın, avına saldırmaya hazır olduğunda bu hayvandan uzak durmak en iyisidir. Aksi takdirde, kemiklerinizden biri kırılabilir.