Nesli Tükenme Tehlikesi Altındaki 300'den Fazla Köpek Balığı ve Vatoz Türü

Yazan ve doğrulayan biyolog Samuel Sanchez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

2020’nin Aralık ayında, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN), biyolojik çeşitlilik ve yok oluşa ilişkin mevcut görünüm hakkında bir rapor yayınladı. Veriler hiç umutlandırıcı değil: analiz edilen 128.918 türden 35.000’den fazlası yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Daha da kötüsü, son zamanlarda 31 türün resmen nesli resmen tükenmiştir. Bazı deniz hayvanlarının – özellikle köpek balığı ve vatoz – çok kötü bir durumda olduğunu anlamak gerekiyor. Nedenini öğrenmek istiyorsanız okumaya devam edin.

Haberler ve raporlar

Prestijli NBC haber sitesine göre, IUCN 300’den fazla köpek balığı ve vatoz türünün neslinin tükenme tehlikesi altında olduğunu tahmin ediyor. Bunların arasında 4 tür çekiç kafalı köpek balığı, 4 tür melek köpek balığı ve dev manta vatozu (Mobula birostris) var.

Köpek balıkları ve vatozların korunmasından sorumlu WWF temsilcisi Andy Cornish’e göre: “Bu sonuçlar ne yazık ki tahmin edilebilirdi.” Uzmanın belirttiği gibi: “Bu hayvanların avlanma riskinin uluslararası düzeyde tanınmasının üzerinden 20 yıl geçti, ancak buna son vermek için gereken yapılmadı.”

Bu raporlara ek olarak, atıfta bulunulan resmi belge bize aynı, hatta daha fazla yıkıcı veri gösteriyor. Bunların arasında aşağıda belirtilenler var:

• Kayıp köpek balığı (Carcharhinus obsoletus) “kritik tehlike altında” kategorisindeki kırmızı listede. Gerçekçi bir şekilde, 1934’ten beri görülmediği için nesli neredeyse tükenmiş kabul ediliyor.
• Filipinler’de Lanao Gölü’ne özgü 17 tatlı su balığı türünün nesli resmen tükendi.
• 3 Orta Amerika kurbağası türü yakın zamanda ortadan kayboldu. Ek olarak, bu bölgeden 22 tür daha kritik tehlike altındaki türler listesine katılıyor.

Listeye daha da devam edebiliriz ama verilmek istenen fikrin net olduğunu düşünüyoruz. Ormansızlaşma, ayrım gözetmeyen avlanma ve iklim değişikliği – diğer birçok faktörün yanı sıra – gezegenin yavaş ama sürekli ölümüne neden oluyor. Bu şekilde devam edersek, yakında kendimizi geri dönüşü olmayan bir noktada bulacağız.

Neden bu kadar çok köpek balığı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya?

Ne yazık ki, bu soruyu cevaplamak için kendimizle tekrardan yüzleşmenin zamanı geldi. Örneğin, Dünya Ekonomik Forumu web sitesi bize, birçok köpek balığı türünün popülasyon büyüklüğünün, şehir merkezlerine yakınlığı ve sakinlerinin yoksulluk derecesiyle orantılı olduğunu gösteriyor.

Bu hayvanlar bize ne kadar ölümcül görünse de, biz onlar için çok daha fazla zararlıyız. Kaçak avcılar yüzgeçleri ve etleri için hala birkaç köpek balığı türünü avlıyor. Dahası, bu balıkların yavaş büyümeleri ve düşük üreme hızları nedeniyle neslinin tükenme eğiliminde olmaları, durumlarını daha da kötüleştiriyor.

Bugüne kadar örneklenen mercan resiflerinin % 20’sinde köpek balıklarının işlevsel olarak nesli tükenmiştir.

Ekosistemlerde köpek balıkları ve vatozların önemi

Asılsız kötü şöhretlerinin ötesinde, bu hayvanlar, deniz ekosistemlerindeki besin zincirinin sürdürülmesi için temel süper avcılardır. Yine de, her şey yırtıcılıkla ilgili değil. Köpek balıklarının deniz yaşam alanlarına fayda sağlamasının bazı yolları:

1. İklim değişikliği eylemini etkisiz hale getiriyorlar: Birkaç köpek balığı türü, bazı otçul balıkların üzerlerinden beslenmeye yaklaşmalarını önleyerek alg çayırlarını farkında olmayarak korurlar. Bu bitkiler, atmosferik karbonu karasal ağaçlardan 35 kat daha hızlı yakalar.
2. Deniz mimarıdırlar: Bazı vatoz ve köpek balığı türleri fosildir, bu nedenle sadece kumu kazarak birçok balık ve küçük omurgasızlar için mikro habitat oluştururlar.
3. İstemsiz olarak deniz sebzeleri yetiştirirler: Bazı vatozlar ve köpek balıkları denizin derinliklerinde yaşar ve orada beslenirler. Yüzeye çıktıklarında, daha önce kaybedilen biyolojik besinleri dışkılama yoluyla geri getirirler. Bu, birçok alg için mükemmel bir gübredir.
4. Temel bir besin kaynağıdırlar: Büyük vücut kütleleri nedeniyle ölü köpek balıkları, birçok zararlı tür için hesaplanamayacak kadar büyük bir besin kaynağıdır.

Bunun ötesinde, köpek balıkları ve vatozlar maceracı turistler için büyük bir ilgi odağıdır. Doğru yapılırsa, ekoturizm habitatın korunmasını teşvik edebilir ve geçim amacıyla gelişigüzel balıkçılık ve avlanmaya başvura yoksul topluluklar için alternatif bir ekonomik fayda sağlayabilir.

Köpek balıkları ve vatozlar: nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türler

Kısacası, köpek balıkları deniz yaşamı ve su ekosistemlerinin bakımı için çok önemlidir. Bu türlerin denizlere yeniden sahip olabilmeleri ve popülasyonlarının daha fazla baltalamasını önlemek için hükümet önlemlerinin gittikçe katılaşacağını umalım.