Büyük Set Resifinin Pembe Manta Vatozu

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Bu yılın hemen başlarında, bilinen tek pembe manta vatozu son kez görüldü. Fotoğrafçı Kristian Laine, Avustralya’nın Büyük Mercan Resifi’nin en güneyindeki resif olan Lady Elliot Adası yakınlarındaki sularda tüplü dalış yaparken bu hayvanı fotoğrafladı.

Çok kısa sürede Laine’nin fotoğrafları sosyal medyada viral oldu ve vatoz ile ilgili merak doğurdu. Bilim insanlarının, hayvanın 2015’teki ilk ortaya çıkışına kadar var olduğunu bile bilmediklerini düşünürsek, bu şaşırtıcı değil.

Ünlü pembe manta vatoz, Mobulidaed ailesinin Mobula alfredi türüne aittir. Dünyanın en büyük ikinci manta matozu türü olarak kabul edilmektedir.

Bu hayvan, Pembe Panter serisindeki ünlü karaktere atıfta bulunan “müfettiş Clouseau” lakabını aldı.

Manta vatozunun rengini nasıl açıklayabiliriz?

Karotenoid pigmentler, doğal dünyada bulduğumuz pembe, turuncu ve sarı renklerin çoğundan sorumludur. En azından çoğu hayvan için, bu moleküllerin yutulma yoluyla elde edilmesi gerekir. Örneğin pembe flamingolar renklerini küçük kabukluları yemekten alır. Bu nedenle, bilim insanları başlangıçta pembe manta vatozunun rengini beslenme sonucu aldığına inanıyorlardı.

Karides ve istiridyelerde bulunan karotenoid pigmentler, tüylerinin renginden sorumludur.

Pembe manta vatozunun yeni deseni siyah ve pembe

Mercan resifindeki manta vatozlarının genellikle üç renk desenine sahip olduğundan bahsetmiş olalım. Bunların tümü siyah, tamamen beyaz veya siyah beyaz desenleri içerir. En yaygın olan bu son varyasyon durumunda, balığın siyah bir sırtı ve beyaz bir karnı vardır.

Bu nedenle, yukarıdan bakıldığında koyu renkli sırtları, alttaki daha koyu renkteki su ile karışır. Aşağıdan bakıldığında da, berrak karınları denizin parlak ve güneşli yüzeyine karışır. Bu nedenle, siyah beyaz desenli vatozlar, kendilerini köpekbalıkları gibi yırtıcı hayvanlardan korumak söz konusu olduğunda en büyük avantaja sahiptir.

Hayvanların rengi neden önemlidir?

Genel olarak renkler, bir hayvanın yaşamının çeşitli yönlerinde önemli bir rol oynar. Yukarıda bahsettiğimiz gibi, avcılara karşı görsel koruma sağlayabilir.

Aynı zamanda, birçok durumda bir hayvanın rengi değerli bilgiler sağlayabilir. Örneğin, hayvanın cinsiyeti, fiziksel durumu, olgunluğu veya üreme için uygunluğu. Bu nedenle, doğal seçilim, meydana gelen herhangi bir sapmayı ortadan kaldırma eğilimindedir.

Bununla birlikte, pembe manta vatozu gibi, tekil hayvanların- hatta tüm popülasyonların – anormal bir renge sahip olmakla karakterize edildiği birkaç örnek vardır. Renk deseni sayesinde hayvan hayatta kalabilir ve üreyebilir.

Öyleyse, pembe manta vatozunun rengi anormal midir?

Evet, bilim insanlarının hayvanlar aleminde keşfettiği çeşitli renk sapmalarından birine bir örnek de budur. Bu terminoloji karşılıklı bir mutabakata dayalı olmasa da, bir düzineden fazla renk sapması mevcuttur. Bunlar albinizm, melanizm ve lösizm ve eritrizmi içerir. Kuşkusuz, sonuncusu en nadir görülen sapmalardan biridir.

Eritrizm, hayvanlarda çeşitli tonlarda ve yoğunlukta kırmızı ve turuncu pigmentlerin (eritroforlar) aşırı üretimi ve birikmesi olan bir renk durumunu ifade eder.

Bu sapmalar hayvanlara herhangi bir avantaj sağlıyor mu?

En yaygın olan – tamamen siyah olan melanist olanlar – termik bir avantaja sahiptir. Bunun nedeni, vücutlarının koyu renginin sunduğu üstün termoregülasyon kapasiteleridir. Aynı zamanda, avlanmadan daha az etkilenirler.

Albinizm ve lösizm gibi durumlar – renk eksikliği – aynı zamanda yaygın renk anomalileridir. Kuşkusuz, doğada bu anormalliklere sahip bireylerin hayatta kalma oranı daha düşüktür.

Seçici mekanizmaların yararına veya eritrizmin termoregülasyonuna ilişkin mevcut veri yoktur. Semenderlerle (Plethodon cinereus) yapılan deneyler, kuşların seçici olarak normalde bu renkteki eritrik bireylere saldırmaktan kaçındığını göstermektedir.

Bu rengi nasıl açıklayabiliriz?

Şimdiye kadar, üç sınıf kromatoforun, deniz canlılarının rengini etkilediği ortaya konmaktadır:

• Melanoforlar (kahverengi veya siyah pigmentli hücreler)
• Ksantoforlar (sarı ve kırmızı pigmentli hücreler)
• İridoforlar (yanardöner ve yansıtıcı bir parlaklık üreten hücreler)

Genellikle, anormal renkler genetik mutasyonların sonucu olma eğilimindedir. Bu mutasyonlar, gelişimi, kromatoforların dağılımını veya pigment üretimini etkiler.

Bununla birlikte, karotenoidlerin taşınması, depolanması ve işlenmesi için önemli olan genlerin (kırmızı renklendirme) tanımlanması zor olmuştur. Melanogenez (siyah renk) yollarında yer alan iyi karakterize edilmiş genler için durum böyle değildir.

Her halükarda, şimdiye kadar bilim insanları, deniz canlılarının renk sapmalarının uyarlanabilir bir evrimini hafife almışlardır. Kırmızımsı tonlar olgusunun incelenmesi daha fazla araştırma gerektirir.

* Kapak resmi Kristian Laine tarafından sağlanmıştır.