Evcil Hayvanlarda Güneş Dermatiti

Güneş dermatiti, cildin aşırı güneş ışığına verdiği tepkidir. Bu durum hayvanları da insanları olduğu gibi etkileyebilir.

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero.

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Evcil hayvanlarda güneş dermatiti kolaylıkla gerçekleşebilir. Güneşte vakit geçirmek çok eğlenceli olsa da, tıpkı insanlarda olduğu gibi, güneşe çok fazla maruz kalmak sağlıksız olabilir. Güneş dermatiti cildin aşırı güneş ışığına verdiği tepkidir. Evcil hayvanlarda dermatitin derecesi günün saatine, iklime, konuma, maruz kalınan miktarına ve cilt rengine bağlıdır.

İnsanlar gibi hayvanlar da güneşlenmenin tadını çıkarırlar. Pek çok hayvan mutlu bir şekilde bir süre güneşte yatıp güneş ışınlarının sıcaklığını hissetmek istese de, sahiplerinin onları güvende tutma sorumluluğu vardır. Bununla birlikte, güneş ışınlarının neden olabileceği zararı bilmek önlemek açısından önemlidir.

Güneşe çok fazla maruz kalmak neden zararlıdır?

Tehlikelerine değinmeden önce, kısa sürelerle ve günün doğru saatinde güneşlenmenin evcil hayvanınızın sağlığı üzerinde faydalı olabileceğini belirtmek isteriz. Ayrıca güneş ışınlarının görünürdeki ışığına ek olarak zararlı olabilecek kızılötesi ve ultraviyole ışıklar (UV) içerdiğini bilmek gerekir.

Akılda tutulması gereken önemli bir gerçek, UV ışınlarının zararlı etkilerinin kümülatif olduğudur. Başka bir deyişle, uzun süreli ve tekrarlanan güneş hasarı, giderek daha ciddi sorunlara neden olabilir.

Ek olarak, cildin rengini belirleyen pigment olan melanin, UV ışınlarını % 45’ine kadar absorbe edebilir. Bu, güneşin zararlarından korunmada yardımcı olabilir.

Güneş dermatiti hücrelere zarar verebilir

UV radyasyonunun hücre zarlarında oksidatif hasara, DNA mutasyonlarına neden olduğu ve hatta yapısal protein sentezini değiştirdiği kanıtlanmıştır. Sonuç olarak, deri hücrelerinin anormal aktivasyonu ve bir enflamatuar reaksiyon meydana gelir.

İlk başta ciltte kabarcıklar ve kızarmalar olur, daha sonra hasarlı doku pürüzlü yamalara dönüşür. Cilt sürekli hasar görürse lezyonlar oluşabilir ve bu da cilt kanserine yol açabilir ve hatta daha sonra lenf düğümlerine yayılabilir.

Deri lezyonları nasıl anlaşılır

Ne yazık ki, evcil hayvanlarda güneş dermatiti, alerji veya piyoderma gibi diğer cilt problemlerini taklit edebilir. Bu nedenle, cilt lezyonları genellikle fark edilmez ve geri dönüşü olmayan hasara neden olana veya cilt kanseri gelişene kadar tedavi edilmez.

Köpekler ve kediler yaralı bölgeleri yalama eğiliminde olsalar da, solar dermatitin neden olduğu kaşıntının, alerjik dermatitin aksine nispeten minimum düzeyde olduğunu belirtmek önemlidir. Evcil hayvanınızın aynı anda hem güneş dermatiti hem de cilt alerjisinden muzdarip olması da mümkündür.

Evcil hayvanınızın dermatiti olduğunda, beyaz kürkü yamalı bir hale dönüşür ve altındaki cilt kızarıp tahriş olur. Evcil hayvanınızın hem beyaz hem de koyu renk tüyleri varsa, koyu kısımlar normal görünecek ve altındaki deri etkilenmeyecektir. Parmaklarınızı hayvanın tüylerinin üzerinde gezdirdiğinizde, koyu renkli kürk cildini güneşe karşı koruduğu için farklı dokular hissedebilirsiniz.

Deri lezyonlarının ortak yerleri

Güneş hasarı genellikle mide, kasık, kulaklar ve burun gibi çok az tüylü veya tüysüz pigmentsiz alanları etkiler, ancak lezyonlar başka yerlerde de görülebilir. Evcil hayvanınız genellikle aynı tarafa uzanıyorsa, lezyonlar muhtemelen açıkta kalan bu tarafta daha kötü olacaktır.

Evcil hayvanlarda güneş hasarının aşamaları

Ciltteki güneş hasarının ilerlemesi şu şekilde gerçekleşir:

• Güneş dermatitinin ilk belirtileri, dokunmaya duyarlı kırmızı, şişmiş lezyonlar olarak görünür.
• Tekrarlanan güneş yanıklarından sonra saç kökleri hasar görür ve folikülite neden olur. Lezyonlar sadece yüzeyselse küçük, derinlerse şiddetli olabilir.
• Kronik güneşe maruz kalma ile hasarlı cilt kalınlaşır ve yara izleri oluşur. Cilt kaşıntılı, pul pul olacak, kabuklanacak ve irin akacaktır. Bakteriyel enfeksiyon veya piyoderma bu aşamada yaygındır.
• Son olarak, skuamöz hücreli karsinomlar, kutanöz hemanjiyomlar ve hemanjiyosarkomlar gibi güneş kaynaklı tümörler ortaya çıkabilir.

Hangi hayvanlar daha çok risk altındadır?

Güneş dermatiti en çok sıcak ve güneşli iklimlerde yaşayan evcil hayvanlarda görülür. Bununla birlikte, yüksek rakımlarda yaşayan veya dışarıda çok zaman geçiren hayvanlar, ılıman iklimlerde yaşasalar bile etkilenebilirler.

Genel olarak konuşursak, alopesi veya kürkün incelmesine neden olan hastalıklardan veya genetik kusurlardan muzdarip hayvanlar en çok risk altındadır. Bu, pireli veya mantar enfeksiyonlu evcil hayvanlar için geçerlidir.

Atopik dermatit gibi kronik cilt rahatsızlıkları olan evcil hayvanlar da savunmasızdır. Ayrıca, cerrahi operasyonlar için tıraş edilmiş cilt bölgeleri de evcil hayvanınızı güneş yanınklarına karşı savunmasız bırakabilir.

Evcil hayvanları otoimmün hastalıklardan muzdarip olan köpek sahipleri, mevcut koşulları daha da kötüleştirme riskinin yüksek olması nedeniyle güneşe maruz kalma süreçlerini dikkatle izlemelidir. Güneş yanıklarına karşı en yüksek hassasiyete sahip köpek ırkları şunlardır: Dogo Argentino, beyaz Bulldoglar, beyaz Boksörler, Dalmaçyalılar, Beagle’lar ve Tazılar.

Güneş dermatiti teşhisi

Güneş dermatiti, evcil hayvanın klinik belirtilerini gözlemleyerek ve mantar veya bakteriyel enfeksiyonlar gibi diğer dermatit nedenlerini eleyerek teşhis edilir.

Sonuçta, deri biyopsisi ve histopatolojik doku incelemesi yapmak, solar dermatit teşhisinde en iyi araçlardır. İkincil bir bakteriyel enfeksiyon gelişebileceği için veterineriniz biyopsi almadan önce iki ila üç hafta boyunca antibiyotik reçete edebilir.

Bu durumlarda, güneşe maruz kalma derecesi, lezyonların dağılımı, lezyonların tanımı ve önceki tedavilere yanıt veya yanıt eksikliği dahil olmak üzere evcil hayvanınızın tam tıbbi geçmişini sağlamak çok önemlidir.

Doku incelemesini etkileyebilecek mevcut ilaç tedavilerini (glukokortikoidler dahil) belirtmek de önemlidir. Sonuçları ve durumu en iyi şekilde anlamalı ve mutlaka bir veteriner dermatoloğundan tavsiye almalısınız.

Tedavi

Kuşkusuz, evcil hayvanlarda güneş dermatitinin en iyi tedavisi, önlem almaktır. Evcil hayvan sahiplerinin, erken yaşlardan itibaren uzun süre güneşe maruz kalmayı önlemenin önemini anlamaları gerekir. Ayrıca, hiçbir oral veya topikal ilaç, aşırı derecede güneşe maruz kalmaktan sakınmanın yerini alamaz.

Öneriler

Evcil hayvanlarda solar dermatitin önlenmesi için ana öneri, güneşe maruz kaldıkları süreyi sınırlamaktır. Evcil hayvanlarınızı 09:00 – 15:00 saatleri arasında içeride tutun. Güneşe maruz kalma kaçınılmazsa, evcil hayvanınızın kürküne yüksek SPF içerikli su geçirmez bir güneş kremi uygulamalısınız.

İnsanlar için üretilmiş ürünler yutulması halinde hayvanlarda toksik etki yapabilen çinko oksit ve para-aminobenzoik asit (PABA) içerikleri için, hayvanlar için üretilmiş ürünleri kullandığınızdan emin olun. Evcil hayvan dükkanlarında köpekler için güneş kremini kolayca bulabilirsiniz.

Kediler için özel olarak üretilmiş güneş kremleri yoktur. Kedi sahipleri,  aspirin benzeri, yutulduğunda zehirli olan oktizalat veya asetilsalisilat maddelerini içeren güneş kremlerini asla kullanmamalıdırlar.

Köpekler uygun güneş kıyafetleri ve hatta bir tişört giydirmek bile hiç yoktan iyidir. Evcil hayvanınızın karnını ve sırtını korumak için bacakların geçebileceği şekilde delikler kesebilirsiniz. Ne yazık ki, bacakları yine de savunmasız kalacaktır.

Gördüğünüz gibi, evcil hayvanlarda solar dermatitin erken teşhisi ve tedavisi zordur. Bu nedenle önlem almak, evcil hayvanlarınızdaki cilt problemlerinin de önüne geçmenin en iyi yoludur.