Hayvanlar Aleminde Dişilerde Görülen Çok Eşlilik
Çok eşlilik (Poliandri) terimi Yunanca polýs (many) ve Andros (man), olarak hayvanlar alemindeki birden fazla erkekle çiftleşerek, canlı ve doğurgan yavrular isteyen dişiler için kullanılır.
Çok eşlilik, hayvanlar aleminde üç temel eş bulma yönteminden birisidir. Diğerleri monogami (tek eşlilik) ve poligini (erkeğin birden fazla dişiyle birlikte olması) yöntemleridir. Poligini yöntemini Darwin 19. Yüzyılda açıklamıştır.
Yakın zamana kadar, monogaminin en sık rastlanılan tipik dişi cinsel davranışı olduğu düşünülüyordu. Bunun sebebi, 19. yüzyılda bilim dünyasını erkeklerin domine etmesi ve dişi davranışlarına karşı önyargılar olabilir. Ayrıca, hayvan yavrularına yapılan genetik testlerin yakın zamandaki erişimine göre tek eşli dönemlerin aslında olmadığını göstermektedir.
Bugün, tek eşliliğin üreme stratejisi olarak kullanıldığını biliyoruz. Aslında, gerçek tek eşlilikte dişinin çiftleşme sonrası tekrar ilişkiye açık olmaması gerekir. İlgi çekicilikten daha fazlasını öğrenmek için yazımızı okumaya devam ediniz.
Tek eşlilik mitinin yıkılması
Kuşların davranışı, hayvanlarda cinselliği anlamak ve anlatmak için en iyi yollardan biridir. On yıllardır, davranışlarının direkt gözlemleri normal olarak yaşamak için çiftleştiklerini söylemektedir.
Bu inanç, tek eşli (monogami) olan kuşların yavrularının DNA’larında yapılan ilk çalışmalardan sonra yok olmuştur. Çalışma sonucunda yavruların farklı babalara sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Bundan sonra, tek eşli kuşlar paradigması ve anladığımızı sandığımız cinsel ilişkilerin aksi ispatlanmıştır.
Hayvanlar aleminde dişilerde görülen çok eşliliğin faydaları
Tarihsel olarak, dişilerin tek bir erkekten ihtiyacı olan her şeyi karşıladığı düşünülüyordu. Bu durum, tek bir sperm kaynağı sonucu olarak tüm yumurtalarının döllenmesidir.
Bu duruma ek olarak, araştırmacılar dişinin üreme başarısının yiyecek gibi kaynaklar ile sınırlı olduğunu kabul etmiştir. Aynı zamanda, erkek üreme başarısı birden fazla dişi ile çiftleşmesine bağlıdır.
Bugün, üremenin ve üreme stratejisinin başka modları da olduğunu biliyoruz. Aslında, evrimsel bakış açısıyla bakıldığında her biri eşit faydaya sahiptir. Bu sebeple bu kadar uzun zamandır süre gelmektedir ve hala yaşamaktadır. Özellikle çok eşliliğe sahip türlerde aşağıdaki avantajları vardır:
- Daha çok sperm, daha fazla genetik çeşitlilik
- Türlere ait yavrularda sperm yarışmasına bağlı olarak çok büyük çeşitlilik — birden fazla erkeğe ait sperm dişinin oosite (yumurtasına) ulaşmak için yarışır.
- Bazı çalışmalar, erkeğe ait meninin farklı numunelerinin varlığı, genetik mekanizmaları sayesinde embriyoları güçlendirir. Örneğin, “daha rekabetçi genlere sahip” spermlerin seçimini teşvik eder.
- Bazı türlerde, erkekler dişilerle çiftleşebilmeleri için yiyecek sunarlar, bu da dişinin doğurganlığını arttırır.
- Çok eşliliğin, erkeğin ebeveynlikte rolünü arttırdığı görülmektedir.
- Ayrıca, yenidoğanın öldürülmesi oranını da düşürmektedir, çünkü doğan çocuğun hangi erkeğe ait olduğu bilinmemektedir – temel olarak aynı dişi ile tekrar çiftleşirler.
- “Daha yarışçı genleri içeren” lerin seçilmesini teşvik eden bir genetik mekanizma vardır.
Hayvanlar aleminde dişilerde görülen çok eşlilik erkekleri nasıl etkiler?
Dişilerin kendi stratejileri olduğu gibi, poliandri erkeklerin de kalanlarla yarışmak için kendi stratejileri vardır.
Dişiler kısa süre içinde birden fazla erkek ile çiftleştiğinde, spermler yumurtaya ulaşmak için yarışırlar. Böylece, bazı durumlarda erkekler bu yarıştan kaçınmak için bazı stratejileri vardır.
- Bazı türler, erkekler dişilerin etrafında kalarak muhtemel rakiplerini caydırır.
- Bazı türler dişinin vajina girişine tıkaç yerleştirerek diğer erkekler ile çiftleşmesine engel olur. Bu durum fare ve sıçanlarda görülür.
- Başka türlerde, erkek sperm miktarını kontrol altına almak için, potansiyel rakiplerinin sayısına göre çiftleşir.
- Bazı erkekler spermleri ile birlikte proteinlerini saklar, böylece dişinin üretkenliği iptal olur veya yumurtlaması hızlanır. (yumurtlayan türlerde)
Bu dişiler için en üretken yöntem midir?
Üreme stratejilerinde, daha iyi veya daha kötü diye bir şey yoktur. Doğal seleksiyonun baskıları birçok türde kendimizin de içinde bulduğumuz evrimsel bir ana neden olur.
Neden olabilecek faktörler, bir stratejinin veya bir diğerinin oluşmasına bağlıdır ve sayısızdır.
Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.
- Boulton, R. A., & Shuker, D. M. (2013). Polyandry. Current Biology, 23(24), R1080-R1081.
- García-González, F., & Simmons, L. W. (2007). Paternal indirect genetic effects on offspring viability and the benefits of polyandry. Current Biology, 17(1), 32-36.
- Kvarnemo, C., & Simmons, L. W. (2013). Polyandry as a mediator of sexual selection before and after mating. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 368(1613), 20120042.
- Marshall, D. J., & Evans, J. P. (2007). Context-dependent genetic benefits of polyandry in a marine hermaphrodite. Biology Letters, 3(6), 685-688.
- Oring, L. W. (1986). Avian polyandry. In Current ornithology (pp. 309-351). Springer, Boston, MA.
- Zeh, J. A., & Zeh, D. W. (1996). The evolution of polyandry I: intragenomic conflict and genetic incompatibility. Proceedings of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 263(1377), 1711-1717.
- Zeh, J. A., & Zeh, D. W. (1997). The evolution of polyandry II: post–copulatory defenses against genetic incompatibility. Proceedings of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 264(1378), 69-75.