Akvaryumdaki Azot Döngüsü Nasıl Düzenlenir?

Yazan ve doğrulayan biyokimya Luz Eduviges Thomas-Romero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Yeni bir akvaryum aldınız, evinizin bir köşesine yerleştirdiniz ve su ile doldurdunuz. Şimdi, sırada ne var, balığımı koyayım mı gibi düşünüyor olabilirsiniz. Sakın! Eğer balığınızı şimdi koyarsanız kısa zamanda ölür. Akvaryuma bir balık koymadan önce akvaryumdaki azot döngüsü hakkında bilgi edinmeniz gerekir.

Yeni başlayanlar için, azot döngüsü akvaryumların kurulumu ve bakımı sırasında en çok kafa karıştıran kısmı olarak görülür. Ancak merak etmeyin, anlamanıza yardımcı olacağız.

Akvaryumdaki azot döngüsü nedir ve neden önemlidir?

Belki su döngüsü, biyolojik döngü, nitrifikasyon işlemi, akvaryum döngüsü vb. gibi terimleri hiç duymadınız. Tüm bu terimler kafanızı karıştırmasın, hepsi aynı şeyi ifade eder: azot döngüsü.

Ancak sizinkini nasıl kuracağınızı açıklamaya başlamadan önce, neler olduğunu anlamanız gerekir.

Maalesef, balıkların tuvaleti yoktur. Bu nedenle, tüm katı ve sıvı atıkları, bulundukları suyun içerisinde birikir. Su miktarı arttıkça amonyak da suya karışır. Amonyak da balıklarınızı öldüren toksik bir maddedir. Ama neyse ki, doğa sizin tarafınızda. Azot döngüsü, balığınızın bu trajik sona ulaşmasını engelleyecektir.

Azot döngüsünün aşamaları

Bu doğal süreç, akvaryumuzdaki yararlı bakterilerin varlığını arttıracak üç aşamadan oluşmaktadır. Bu da tankınızdaki balıkları toksik amonyaktan koruyacaktır.

Akvaryumlarda, atıklar aşağıdaki şemada göreceğiniz üzere amonyak, nitrit ve nitrata ayrışır.

1. Aşama: Amonyak (Zehirli)

Balık atıkları amonyağa ayrışır.

Dışkı, idrar ve balıktan ya da bitkilerden kalan artıklar ayrıştıkça amonyak yayar. Aynı zamanda, bu madde akvaryum içerisinde birikerek ölümcül seviyelere ulaşır. En azından, onları tüketecek yararlı bir bakteri bulana kadar.

Bu bakteriler akvaryumlarda kendiliğinden ortaya çıkar. Miktarları yeterli sayıya ulaştığı zaman amonyağı hızlıca tüketirler.

2. Aşama: Nitrit (Zehirli)

Bir akvaryumdaki amonyak seviyesi azaldıkça, başka zehirli bir maddenin varlığı artmaktadır. Bunun sebebi amonyağı tüketen bakterinin yeni bir kimyasal madde olan nitrit saçmasıdır.

Amonyak gibi, nitrit de balık için oldukça zehirlidir. Ancak endişelenmeyin, nitrit seviyesi arttıkça akvaryumunuzda başka bir bakteri ortaya çıkar. Bu bakterinin ne yediğini tahmin edebilir misiniz?

Doğru tahmin! Nitrit. Bu ikinci faydalı bakteriler yeterince çoğalınca diğer bakterilerin ürettiği hızda nitrit temizleyebilir.

3. Aşama: Nitrat (Zararsız)

Akvaryum içerisindeki nitrit seviyesi arttıkça, başka bir maddenin seviyesi de artar. Bunun sebebi, nitrit yiyen bakterilerin başka bir kimyasal olan nitrat salgılamasıdır.

Nitrat, azot döngüsünün son ürünüdür. Neyse ki, nitratlar en azından az miktarlarda olduğu zaman akvaryumunuza zarar vermezler. Ancak biriktikleri zaman balığınız için ölümcül olabilirler.

Neyse ki suyu değiştirerek nitrat seviyesini azaltabilirsiniz. Hatta, akvaryumunuzdaki suyu bu yüzden sık değiştirmelisiniz.

İşte, azot döngüsü bu kadar! İlk bakışta göründüğü kadar zor değil. Akvaryumda bir döngü başladığı zaman, azot döngüsüne uyum sağlar.

Zararlı amonyağı ve nitriti kısa sürede ortadan kaldırabilmesi için yararlı bakterilerin oluşumunu sağlamak adına akvaryumda azot döngüsünün olmasını gerekir.

Azot döngüsü süreklidir. Siz görmeseniz bile, bu döngü akvaryumuzda sürekli olarak gerçekleşir ve balığınızı korur.

Akvaryumunuzda azot döngüsü nasıl kurulabilir ve korunabilir?

Canlı bir akvaryumda, bu döngü zamanla oluşur. Genel olarak, bir akvaryumun atığı nitrata dönüştürmek için tam kapasiteye sahip olması üç ay sürer.

Akvaryumunuzda bu döngüyü oluşturmanın en iyi yolu balıkları tek seferde eklemek yerine yavaş yavaş eklemektir. Azotu dönüştüren bakterilerin büyümesine izin vermesi için daha küçük balıklarla başlayın. Daha sonrasında, su tankınız artan atıklarla baş edebilecek kıvama gelmiş olacaktır.

Faydalı bakteri akvaryumun herhangi bir yüzeyinde oluşur ve sünger veya yüksek yüzey alanına sahip bir filtre üzerinde yoğunlaşır. İşte bu yüzden, faydalı bakterileri yok etmemek adına akvaryumunuzu baştan aşağıya yıkamamalısınız.

Bunun yerine, haftada bir kez tankınızın suyunda, yaklaşık olarak haftada %10’luk hacminde, kısmi değişiklikler yapmalısınız.