Memeli Deniz Hayvanları Türleri ve Sınıflandırması

Yıllar boyu, çoğu bilim insanı hayatlarını memeli deniz hayvanlarını incelemeye adamıştır. Benzersiz morfolojik ve psikolojik özelliklere sahip memeli deniz hayvanları, araştırmacıların ilgisini her zaman çekmiştir.

Memeli deniz hayvanları, eteneli deniz hayvanları olarak tanımlanmaktadır. Eteneliler, plasentaya sahip tüm alt sınıf memelileri tanımlar. Bu özellik, deniz hayvanlarında çok nadir bulunur.

Balinalar (cetacean) adlarını Yunanca “deniz canavarı” anlamına gelen ketos kelimesinden alır. Kelimeyi ilk üreten Aristotle’a göre, balinalar korkunç hayvanlardı.

Yunanlılar ketos‘u akciğeri olan bütün deniz hayvanları olarak tanımlamıştır. Deniz hayatına iyi adapte olsalar bile, denizin altında iyi nefes alamamaktadırlar. Bu yüzden bütün balinaların nefes alabilmek için yüzeye çıkmaları gerekir.

Balinalar farklı boyutlarda ve şekillerde olabilir. Musur gibi balinalar küçük olurken, amberbalığı gibi bazı balinalar da devasa olabilir.

Balinalar yarı deniz hayvanlarından evrimleşmişlerdir. Tıpkı deniz aslanları familyasının (Otariidae) üyeleri gibi, bu hayvanların arka bacakları yüzgece evrilmiştir. Zamanla, vücutlarının alt kısımları yavaşça kuyruk halini almıştır.

Kuyrukları yatay olduğu için yüzeye daha kolay yüzebilirler. Genelde balinaların kafasında, yüzeye ulaştıklarında nefes almalarını sağlayan bir ya da birden fazla delik bulunmaktadır.

Morfolojilerine bağlı olarak memeli deniz hayvanları farklı türler olarak sınıflandırılabilir. Bu canlılar hakkında daha fazlasını öğrenmek istiyorsanız, okumaya devam edin!

Memeli deniz hayvanları: sınıflandırma

Memeli deniz hayvanları üç kategoriye ayrılabilir: Archaeoceti, Mysticeti (çubuklu balinalar) ve Odontoceti (Dişli balinalar). Archaeoceti grubunda nesli tükenmiş türler yer almaktadır.

Mysticeti alt takımı, yüzücüler olan çubuklu balinaları içerir. Bu grup balinalar ve oluklu balinalar gibi dünyanın en büyük bazı hayvanlarını içerir.

Dişleri olmasa da Mysticeti alt takımı balinagiller ailesinin dört familyasını içerir. Bu hayvanların ağızlarının üst kısmında, binlerce keratin kılından oluşan çubuk paletleri yer alır. Bu kıllar, ağızlarıyla yakaladıkları suyun süzülmesine yardımcı olarak yiyecekleri ağzının içine hapseder.

Derilerinin altındaki kalın yağ tabakası, balinaların aşırı soğuklara karşı ne kadar dayanıklı olduğunu göstermektedir. Ayrıca, ciğerlerinin oksijen kapasitesi %80’dir.

Balinaların üçüncü grubu odontoceti ya da diğer adıyla dişli balinalardır. Adından da anlayabileceğiniz üzere bu gruptakilerde diş vardır.

Büyük Mysticeti alt takımının aksine, Odontoceti yunuslardan ve katil balinalardan, amberbalığına, musur balığına ve körfez muturuna kadar çeşitli boyutlardaki memelileri kapsar. Sırtlarındaki ünlü yüzgeçleri sayesinde bu grubu Mysticeti‘den ayırt etmek daha kolaydır.

Odontoceti’nin sıra dışı özelliğinden bir tanesi büyük alınlarıdır. Bu büyük çıkıntılarının altında melon olarak bilinen çok önemli bir organ yer almaktadır. Bu organ, yunusların sonar özelliklerinde önemli bir rol oynar.

Hayvan, okyanustaki nesnelerden sekerek geri kendisine ulaşan ses dalgaları üretir. Ses dalgaları geri geldiği zaman, melon organını kullanarak çevresindeki nesnelerin yerlerini belirler. Bu yüzden, buna ekolokasyon denir.

Memeli deniz hayvanları türleri: balinalardan yunuslara kadar

Memeli deniz hayvanları sınıfında birçok farklı tür bulunur. Bunların arasında balinalar, kambur balinalar, yunuslar, musurlar, amberbalığı, gagalı balinagiller ve mersin balığı gibi türler yer alır.

Balinalar

Balinalar üç familyaya ayrılır: Balaenidae (Gerçek balinagiller), Eschrichtiidae ve Neobalaenidae. Bu üç familya da çok uzun ömre sahip olan büyük balina türlerini içermektedir. Balinalar 30 yıl yaşayabilir. Boyları ortalama 4 ile 16 m arasında değişebilir ve ağırlıkları 79 kg’ı bulabilir.

Ancak boyları 35 m’i ve ağırlıkları 167 kg’dan fazlasını bulan oluklu balinalar, balinalardan daha büyüktür. Boyunlarının katmanları 90 kg ağırlığındaki suyu ağızlarında depolayabilmeleri için genişler. Hayatta kalmaları için yeterli krili sadece bu şekilde tüketebilirler.

Yunuslar

En yaygın balinalar yunuslardır. Bunların arasında hızları ve agresiflikleri ile bilinen katil balinalar da bulunur. Yunusların boyu 182 cm ile 1 m arasında değişir. Vücutları suda en hızlı yüzebilecekleri şekilde evrim geçirmiştir.

Odontoceti (dişli) oldukları için, bütün yunuslarda ekolokasyon yapabildikleri “melon” organı bulunur. Bu yüzden, yunuslar çıkık alınları ile karakterize edilir. Ayrıca, diğer türlere göre çok yüksek IQ’leri ile oldukça zeki hayvanlardır.

Dünyada başka birçok memeli deniz hayvanı vardır. Ancak son birkaç yılda sayılarında çok fazla bir düşüş oldu.  Çoğu ülkede belirli türleri korumak için kanunlar koyulsa da, bu hayvanlar tükenme tehlikesi altındadır. Balina avcılığı da günümüzde çok azalmış olsa da, hala bazı ülkelerde sıkça uygulanmaktadır.

Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde balinaların kendine geleceğini ve nesli tükenme tehlikesinde olan türlerin sayısının düşeceğini umut ediyoruz.