Büyük Köpekler Neden Daha Kısa Süre Yaşar?

Yazan ve doğrulayan biyolog Paloma de los Milagros

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Çoğu insanın bildiği gibi, büyük köpekler daha kısa süre hayatta kalıyor. Yapılan son çalışmalar, iri köpeklerin neden diğer köpeklere göre daha kısa yaşadığı hakkında çarpıcı bilgiler sağlıyor. Bu çalışmalara göre, büyük köpeklerin daha kısa yaşamasının nedeni diğer türlerden daha hızlı yaşlanmasıyla ilgilidir.

Türlerin büyük veya iri kabul edilmesi için boya ve kiloya dayalı belli bir sınıflandırma gereklidir. Ancak İrlanda kurt köpeği gibi bazı istisna türler zayıf olmalarına rağmen iri köpek kategorisine girer. Tüm bu iri kabul edilen köpeklerin ortak özellikleri 90 kilogramdan daha ağır olmalarıdır. Dahası, bu büyük türlerin ortalama yaşam süresi 7 veya 8 yıldır.

Memeli canlıların yaşam döngülerini gözlemlediğinizde, dev köpeklerin daha uzun yaşayacağını düşünebilirsiniz. Örneğin balinalar ve filler bir asırdan daha fazla yaşayabilirken, sıçan türlerinin büyük bir kısmı 2 yaşına ulaşamadan ömrünü tamamlar.

Ancak belli bir hayvan türünü analiz ettiğinizde, tam tersi bir grafik karşınıza çıkar. Belirli bir memeli türünün boyut olarak en küçük üyeleri diğerlerine göre daha uzun süre hayatta kalır.

Büyük köpeklerde erken yaşlanma

Orta boy köpekler, ortalama 13 sene hayatta kalırlar. Bu gerçekten yola çıkarak Göttingen Üniversitesi‘ndeki araştırmacılar, Danua cinsi köpeklerin neden daha kısa süre hayatta kaldığını açıklamaya çalıştılar.

Bilim insanları bu araştırmayı gerçekleştirirken 74 farklı türden 56.000 köpeğe ait veteriner kayıtlarını inceledi. Tüm bu verileri analiz ettiklerinde vardıkları sonuçları American Naturalist isimli bilim dergisinde yayınladılar. Elde edilen verilerin çoğu erken yaşlanma üzerinde yoğunlaşıyordu.

Başka bir deyişle, iri köpekler 7 yaşında öldükleri zaman aslında bu köpekler genç yaşta ölmüş olmuyor. Aslında büyük köpek cinsleri daha kısa zamanda yaşlanıyorlar ve bu nedenle de daha fazla hayatta kalamıyorlar.

Benzer şekilde, Almanya’da gerçekleştirilen bu araştırmayı incelediğimizde toplanan tüm verilerin gözlem sonucu elde edildiğini görüyoruz. Ancak erken yaşlanmanın fizyolojik nedenleri hakkında çok fazla bilgi sahibi değiliz. Norveç’te bulunan Trondheim Teknoloji ve Bilim Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma bu konu hakkında ayrıntılı bir açıklama elde etmeyi amaçlıyor.

Büyük köpekler: Kromozom kaynaklı kısa yaşam döngüsü

Biyolog Thor Harald Ringsby’nin başında bulunduğu Norveçli bir araştırma ekibi, elde ettiği bulguları Proceeding of the Royal Society isimli bir bilim dergisinde yayımladı. Norveçli ekip, erken yaşlanmanın genetik faktörleri üzerinde durarak bir çalışma gerçekleştirdi. 

Araştırmacılar özellikle dev köpeklerin telomerlerinin ömrünü analiz ettiler. Telomerler, kromozomların en uzaktaki bölümüdür ve hücresel bölünmelerle zamanla küçülme özelliğine sahiptir. Araştırmalar, yaşlılık veya kanser gibi hastalıklar sonucu bu bölgelerin küçüldüğünü göstermiştir.

Bu çalışmaya göre, iri köpeklerde hızlı hücre bölünmesine neden olan iki ana faktör vardır. Birinci faktör doğrudan metabolizma ile ilgilidir. İkinci faktör ise iri köpeklerin büyümek için ihtiyaç duyduğu fazla miktarda enerji ile bağlantılıdır. Bu bahsettiğimiz hızlı hücre bölünmesi, beraberinde telomerlerde bozulmaya yol açar.

Bu yüzden iri köpeklerde erken yaşlanma ilk olarak hücresel seviyede başlar. Çünkü telomerler kritik bir boyuta ulaştığında, hücrenin bölünme kabiliyetinde değişikliklere neden olur. Dahası, küçülen telomerler bir noktada hücrenin tamamen ölmesine de yol açabilir. 

Bu genetik bozulma doğal bir şekilde gerçekleşir ve bunu değiştirmenin henüz bir yolu yoktur. Ancak evcil hayvan sahipleri sağlıklı yaşamı teşvik eden alışkanlıkları uygulayarak iri köpeklerinin yaşam süresini olumlu yönde etkileyebilir. Dengeli ve doğru beslenme, sevgi ve yeterli miktarda egzersiz, bu sağlıklı alışkanlıklara örnek olarak verilebilir. Köpeğinizi elinizden geldiğince sağlıklı ve mutlu tutarak yaşam kalitesini arttırabilir, ortalama ömrünü uzatabilirsiniz.