Yılanlardaki Jacobson Organı

Çoğu omurgalı hayvan, hem burun deliklerinden hem de jacobson organlarını kullanarak havadan bilgi toplayabilirler. Yılanlarda bu yetenek oldukça gelişmiştir. Bu makalede, yılanlardaki jacobson organı hakkında bilgi vereceğiz.

Jacobson organı: havadaki maddeleri sezen bir organ

Bu organ çoğunlukla feromonları saptamada kullanılsa da, yılanlar bu organı birçok farklı kimyasalı belirlemek için de kullanır. Av bulmak için ve hatta kendi aile üyelerini tanımak için kullanırlar.

Peki, nasıl işler? Yılanlar çatal dillerini kullanarak havadaki kimyasalları “toplarlar”. Bu bilgi damaklarına gider ve oradan Jacobson organı vasıtasıyla beyne ulaşır. Bu organ burun ve ağız arasındaki sapan kemiğinin arkasında yer alır.

Bilgiyi “deşifre etme” özelliğinin yanı sıra, çoğu sürüngen bu organı, sıcakkanlı hayvanların vücut sıcaklıklarını belirlemek için kullanır.

Çevrelerinden bilgi toplamaya yarayan bu jacobson organı hakkında daha fazlasını öğrenin.

Jacobson organına dair ilginç bilgiler

Jacobson organı ilk olarak 1811’de, adını aldığı Danimarkalı cerrah ve anatomist Ludwig Lewin Jacobson tarafından keşfedilmiştir. Memeli hayvanların, sürüngenlerin ve iki yaşamlıların koku alma sistemlerinin bir parçasını oluşturmaktadır.

Bu organ aynı tür arasındaki üyelerin özellikle çiftleşme sırasında kimyasal sinyaller iletmesinde işe yaramaktadır.

Bilim insanları hayvanlar alemindeki en önemli konulardan bir tanesi olan bölgesel işaretleri saptamada da kullanılmaktadır.

Ancak tahmin ettiğiniz üzere, yılanlardaki jacobson organı av takip etmede ve avlamada hayati önem taşır. Embriyo döneminde gelişen bu organ, burun boşluğunda yer aldığından dolayı ağzın yukarısında bir açıklık yaratır.

Yılanların dilleri Jacobson organına bilgi göndermede çok işlevseldir. Farklı koku partiküllerini yakalayan yüzlerce küçük papile sahiptir. Yani sürüngenlerin havayı dilleriyle koklayabildiğini söyleyebiliriz.

Çatallı dilleri, kimyasalların kaynağını daha etkili bir şekilde bulmalarını sağlar. Dilin her iki tarafıyla edinilen bilgi, Jacobson organına geldikten sonra beyne ulaşmak için farklı yollar izler.

Diğer hayvanlardaki jacobson organı

Jacobson organının nasıl işlediğine dair bilgilerin tam oturması için size başka bir örnek verelim: kediler.

Büyük ihtimalle gördüğünüz şeye çok fazla dikkat etmemişsinizdir. Dikkatli bakarsanız siz de görebilirsiniz; bazen kediler ağızlarını yarım bir şekilde açarak derin bir nefes alırlar.

Aynı zamanda, dudaklarını kıvırırlar, burunlarını kırıştırırlar ve başlarını hafifçe kaldırırlar. Bu mekanizma Flehmen tepkisi olarak bilinmektedir. Havadaki bilgilerin jacobson organına gönderilmesini sağlar. 

Ayrıca, eğer merak ediyorsanız insanlarda da Jacobson organı bulunur. Ancak, bilim insanları, insan vücudunda tam olarak nasıl bir rol oynadığı konusunda henüz bir fikir birliğine varmış görünmüyorlar.