İspanya'da Nesli Tükenmiş Balina Fosilleri Bulundu

Yazan ve doğrulayan Veterinerlik Eugenio Fernández Suárez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Arkeolojik kazılar sayesinde, nesli tükenmiş balinalara ait kalıntılar dünyanın birçok bölgesinde keşfediliyor. Tıpkı İber vaşakları gibi, bir zamanlar İspanya kıyılarında bu devasa deniz canlıları adeta cirit atıyordu. Yakın zamanda ortaya çıkan balina fosilleri bu iddiayı kanıtlıyor. 

İspanya kıyılarında nesli tükenmiş balina fosilleri

Yaklaşık 2000 yıl kadar önce, Roma İmparatorluğu’nun kuruluş döneminde, Akdeniz iki farklı balina türüne ev sahipliği yapıyordu.

Geçtiğimiz günlerde, Tarifa yakınlarında tarihi 2000 yıl öncesine dayanan balina fosilleri bulundu. Cadiz Üniversitesi’nde görev yapan bilim insanlarının buldukları fosiller üzerinde yaptıkları analizlere göre, 2 farklı balina türü tespit edildi: Güney gerçek balinası (Eubalaena glacialis) ve gri balina (Eschrichtius robustus).

Bilim insanlarının dikkat çektikleri bir diğer nokta ise, fosillerin bulunduğu bölgenin Roma’da deniz ticaretinin yoğunlukla yapıldığı bir bölge olması. Bu bölge, balıkların tuzlandığı ve yağlarının çıkarıldığı birçok ‘balık işleme tesisine’ ev sahipliği yapıyordu.

Romalılar ve nesli tükenmiş balina fosilleri

Muhtemelen bu iki göçebe balina türü, üremek amacıyla Akdeniz kıyılarına geldi ve böylece bu bölgedeki sayıları iyice arttı. Ancak hikayenin bu şekilde gerçekleşmesinin tek bir yolu var: Balinalar Akdeniz’e girebilmek için mutlaka Cebelitarık Boğazı’ndan geçmek zorunda. İşte tam bu noktada ise antik Baelo Claudia şehri bulunuyor.

Romalılar denizi keşfetmekte oldukça başarılıydı, ton balığı dahil birçok balık türünün ticareti bu kıyılarda yoğunlukla yapılıyordu. Bu nedenle Romalıların bu iki balina türünü avladıklarını hayal etmek çok da garip değil.

Yeni gelişen teknikler sayesinde, arkeologlar Asturias Prensliği‘ne bağlı bir köyde gri balinalara ait bazı yeni fosiller keşfetti. Ancak bu fosillerin, Roma’nın bölgeyi henüz işgal etmediği zamanlardan kalma olduğu tespit edildi. Yani bu bölgedeki balina avı Roma’dan da önceki dönemlere dayanabilir.

Bilim insanları Romalıların balina avcılığı yapıp yapmadığından hala tam olarak emin değil. Ancak bilinen bir gerçek var; tüm bu kıyı, nesli tükenen birçok balina türüne ev sahipliği yapmış. Maalesef bu balina türlerinin büyük bir kısmı insan etkisiyle ortadan kalktı.

Balina avcısı Basklar ve balina fosilleri

İspanya’daki çoğu balina kalıntısı, Baskların balina avına başladıkları zamanlara uzanıyor. Basklar balina avı işini profesyonel bir iş koluna dönüştüren ilk millet olarak kabul ediliyor. Uzun yıllar avladıkları balinaların yağlarını çıkarıp etlerinden ve kemiklerinden faydalandılar.

Hatta Orta Çağ boyunca Basklar İzlanda’ya kadar yelken açarak balina avcılığı yapmışlardır. Hatta o dönemde Baskça-İzlandaca karışımı bir dil bile geliştirmişlerdir. Ancak İzlandalılar ve Basklar arasındaki bu sıcak ‘av ilişkisi’, Orta Çağ’da yerini düşmanlığa bıraktı.

Bazı insanlar Bask halkının Amerika’yı Columbus’tan daha önce keşfettiğini iddia ediyor. Bunu ispatlayan bilimsel bir kanıt olmamasına rağmen, Bask denizcilerin avlanmak amacıyla 1500’lü yıllarda sık sık Kanada’ya yelken açtıkları bilinen bir gerçek.

Peki Romalılar balinaları avladı mı?

Kıyı şeridinde bulunan bu yeni balina fosilleri, Bask avcılarının efsanesini gölgeleyebilir. Bu bulgular balina avcılığının Bask halkı ile değil, çok daha önce Roma ile başladığını gösteriyor olabilir. Ancak henüz elimizde bu teoriyi destekleyen çok az kanıt var.

Romalılar balinaları ve diğer balıkları küçük teknelerle veya zıpkınlarla yakalayabilmiş olsalar dahi, genel kanı balinaları karaya vurdukları zaman avladıkları yönünde. Roma tarihçisi ve doğa yazarı yaşlı Pliny, zamanında Cadiz’de katil balinaların avlandığından bahseder. Bugün bu türü İspanya’da görmeniz neredeyse imkansızdır.