Tıbbi Sülükler: Gerçekten İşe Yarıyorlar Mı?

Sülükler, halkalı solucanlar familyasına ait, erselik omurgasızlardır. Geniş bir biyolojik çeşitliliğe sahip birçok farklı sülük çeşidi vardır. Fakat bugün tıbbi kullanımlarına ve tıbbi sülükler ya da Hirudo medicinalis isimli belirli bir tür üzerine odaklanacağız.

Tıbbi sülüklerin tarihi

Bulunan en eski referans tarihi olan milattan önce 3.500’den beri insanlar tıbbi sülükleri vazgeçilmez bir medikal araç olarak görmekte. 

Mısır’ın On Sekizinci Hanedan’ı (M.Ö. 1567-1308) lahitleri gibi Babil ve Mısır arkeolojik bulgularında da izlerine rastlandığını görüyoruz. Aynı zamanda İncil ve Kuran’da da bahsedilmekte.

Tıbbi sülükler ve kan dökme, Antik Mısır’daki en yaygın iki tıbbi tedavi biçimleriydi. Tabi ki birçok uygarlık da bunları kullandı. Yunanlardan tutun da Romalılar, Mayalar, Aztekler ve Mezopotamyalılara kadar.

Bu sülükleri Yunanlara tanıtan tıbbın babası Hipokrat’tı. Bu teknik aynı zamanda suyukçuluk teorisine inanan filozof Galen tarafından da desteklendi.

Bu teoriye göre, sağlıklı bir vücudun dört sıvısı da uygun bir dengeye sahip olmalı. Yani eğer hastaysanız, bunun sebebi bir dengesizlik olması. Bunun çözmenin bir yolu da vücudumuzun temeli olan kanı çıkartmaktı.

İslam dünyasında da kan dökme ve tıbbi sülükler iki temel tıp tekniğiydi.  Kitab al-Qanun fit-Tibb ve Kitab al-Tasrif gibi kitaplarda referanslar mevcut.

Ayurveda tıbbında da gözüküyor. Hint Ayurveda tanrısı Dhanvantari’nin bir sülük, bir kabuk, bir enerji diski ve yaşam suyu Amrita ile dolu bir kase tuttuğu dört eli vardır.

Tıbbi kullanımları

Tıbbi sülükler özellikle de Orta Çağ döneminde yaygın bir tedavi yöntemi haline geldi. İspanya’daki Camino de Santiago hacıları ve sülüklere dair muhteşem bir hikaye var. Yürürken sürekli dere ve nehirlerde durur, yıkanırlarmış.

Birçok insan yolculuklarına devam etmelerine yardım eden şeyin bu olduğunu düşünürmüş. Ama işin aslı bu değilmiş, asıl yardım eden tıbbi sülüklermiş. Peki neden? Sülükler, yürüdükleri için vücutlarında oluşan şişlikleri rahatlatırmış. Aynı zamanda salyalarında oluşan bir madde olan hirudin sayesinde kan pıhtılaşmasını engellermiş.

Bu madde spesifik olarak bir sülük türünden, Hirudo medicinalis’ten gelir. Bu yüzden tıbbi amaçlar doğrultusunda bu sülükleri kullanırız çünkü sağlığa faydalı birçok özellikleri vardır. Aynı zamanda bu yüzden tıbbi sülük olarak adlandırılırlar.

Nasıl çalışırlar

Haklarındaki en ilginç şey salyalarının içerisindeki tüm maddeler. Damar genişleticiden, iltihap azaltıcı, kan seyreltici, ağrı kesici, bakteriostat ve şişlik karşıtı bakteriler gibi birçok şeyi içermekte.

İşte bu maddelerin yapabileceği şeylerden bazıları:

• Hipoksiden ve mikrosirkülasyon sorunlarından kurtulmanızı sağlar
• Kan basıncını azaltır
• Hasar görmüş damarları onarır
• Bağışıklık sisteminizi güçlendirir
• Acılarınızı dindirir
• Vücudunuzun biyoenerjetik durumunu geliştirir

En faydalı maddeler de şu şekildedir:

• Kan sulandırıcılar. Buradaki ana madde hirudindir. Kanınızın yoğunlaşmasını engelleyen bir trombrin engelleyicidir. Bilim insanları bu maddeyi kopyaladı ve kalp ile kan sorunlarını tedavi etmek için kullanıyor.
• İltihap önleyiciler. Buradaki ana madde bdellindir. Tripsin, plazmin ve akrosini engelleyen, kimyasal bir maddedir.
• Vazodilatör. Buradaki ana maddeler histamin, asetilkolin ve karboksipeptidaz A inhibitörleridir. Her biri belirli bir noktadaki kan akışını hızlandırır.

Tıbbi sülük tedavisinin faydaları

Bu tedavinin büyük yan etkileri ya da olumsuz sonuçları yok. Aynı zamanda bunu yapmanızı engelleyecek, bilinen çok az durum ve faktör var. Bununla birlikte, acısız ve oldukça güvenli bir süreç!

Her Hirudo medicinalis’in  tek seferlik kullanıldığını belirtmeliyiz. Güçlü bir emme mekanizmaları olan farma kimyasal makineler olmaları da bir diğer ilginç gerçek.

Uyarılar ve sınırlamalar

Bunun yanı sıra, bu tıbbi sülükler bazı potansiyel riskler de taşımakta. Bu risklerden biri bağırsaklarında bulunan bir madde olan gram negatif, Aeromonas hydrophilia’dır. Aralarında simbiyotik bir ilişki bulunuyor.

Bu bakteri kanı sindirebilmek için proteolitik enzimler salgılar. Bunun karşılığında da sülük de ona güvenli bir yuva sağlar. Bu bakteri maalesef insanlarda bazı sorunlara sebebiyet verebiliyor. Selülit, apse ve hatta deri kaybı ya da sepsis ve menenjit gibi daha ciddi sorunlar.

Doktorlar kalp rahatsızlıkları, immunosüpresyonu ve pıhtılaşma sorunları ya da lokal ve yayılmış enfekiyonları olan insanların kullanmamaları gerektiğini söylüyor. Bununla beraber, hamile kadınlara ve sülüğün salyasında bulunan herhangi bir maddeye alerjisi olan kişilere de önerilmiyor.

Sonuç

Bu eski terapi hala kullanılıyor. Birden fazla rahatsızlığın tedavisindeki etkisi kanıtlandı. Bununla beraber, kullanım teknikleri yüzyıllardır kesinlikle hiç değişmedi yani eğer bu tedavi midenizi bulandırıyorsa hiç kullanmamak daha iyi bi fikir olabilir.