Kedilerde Down Sendromu: Mümkün mü?

Bazı koşullar Down sendromlu kedilerin olduğunu düşündürmektedir. Kedilerin bu hastalığa sahip olup olamayacağını bu makalede öğrenin!

Yazan ve doğrulayan veteriner ve zooteknisyen Sebastian Ramirez Ocampo.

Son Güncelleme: 20 Aralık, 2023

İnsanın evcil hayvanların genetiği üzerindeki etkisi – akrabalı yetiştirme gibi uygulamalar yoluyla – fetüsün gelişmesiyle ortaya çıkan konjenital hastalık riskini artırdı. Bunu akılda tutarak kedilerde Down sendromu mümkün mü?

İnsanlarda en önemli patolojilerden biri Down sendromudur. Bu durum, bu duruma sahip kişilerde yarattığı fiziksel ve zihinsel değişikliklerle karakterize edilir. Bununla birlikte, bazı kedi hastalıklarının bu sendromla benzerliği nedeniyle, bazı insanlar kedilerin de bu sendromu gösterebileceğini öne sürmüştür.

Bu içeriği okumaya devam edin ve kedilerin Down sendromlu olmasının mümkün olup olmadığını veya bunun başka bir hastalık türü olup olmadığını öğrenin. Kedigiller hakkında bu bilgiyi kaçırmayın!

Down sendromu nedir?

Genel olarak her insanın genetik materyalinde toplam 23 çift kromozom (toplamda 46 kromozom) bulunur. Bunlardan 22 tanesi otozomdur (boyutlarına göre numaralandırılmıştır) ve son çift cinsiyeti tanımlar: XX veya XY (sırasıyla kadın veya erkek).

Döllenme sürecinde yarısı anne, diğer yarısı da baba tarafından sağlanır. Ancak Nature dergisindeki bir yayının açıkladığı gibi Down sendromunda 21. çiftte ek bir kromozom bulunur.

Daha çok trizomi 21 olarak bilinen bu konjenital anomalinin, insanlarda zihinsel engellilik sorunlarıyla ilişkili ana genomik bozukluk olduğu düşünülmektedir.

Avrupa’da her 10.000 kişiden 4,9’unu etkilediği, Amerika Birleşik Devletleri’nde ise aynı sayıda kişide 6,7 kişiyi etkilediği tahmin ediliyor.

Aynı zamanda Primates dergisinde yer alan bir makaleye göre şempanze gibi bazı maymunlarda da Down sendromu görülüyor. Ancak trizomi, insanlarda 21 numaraya homolog veya benzer olduğu düşünülen 22 numaralı kromozomda meydana gelir.

Kedilerde bu sendrom olabilir mi?

Her ne kadar bazı koşullar bir kedinin bu sendroma sahip olduğunu düşündürse de gerçek şu ki biyolojik açıdan bu imkansızdır. Aslında Down sendromlu kedilerin var olması mümkün değildir çünkü bu türün genetik materyalinde yalnızca 19 çift kromozom vardır.

Ayrıca Molecular and Cellular Probes dergisinde yayınlanan bir makaleye göre kedilerin X kromozomunda zeka geriliğine neden olacak hassas bir bölge bulunmuyor. Ek olarak, kedigillerde Down sendromu gen analoğu yoktur, çünkü insandaki 21. kromozomun genleri, farklı olan metasentrik kromozom C2 üzerinde temsil edilir.

Dolayısıyla bu hayvan türünde anomalinin ortaya çıkması için ne biyolojik ne de genetik koşullar mevcut değildir. Buna rağmen kediler kromozomlarındaki değişikliklerden muaf değildir.

Örneğin, erkeklerin ek bir X kromozomuna sahip olduğu Klinefelter sendromlu kedigiller vardır. Sonuç olarak XY değil XXY’dirler. Bu patoloji, erkeklerde kısırlık ve kürklerinde üç renk görülmesiyle karakterize edilir; bu, normal şartlarda kadınlara özgü bir durumdur.

Kedilerde Down sendromu olasılığı neden düşünüldü?

Bu inanış, kalıtsal hastalıklara sahip veya hamilelik sırasında sorun yaşayan bazı kedigillerin ortaya çıkması nedeniyle yayıldı. Down sendromlu kedilerin varlığının düşünülmesine yol açan ana belirtiler arasında şunlar yer almaktadır:

• Cücelik
• Şaşılık
• Mikroftalmi
• Düzleştirilmiş yüz
• Düşük kas tonusu
• Burun kemiğinin malformasyonu
• Hareketleri koordine etmede zorluk
• Yayvan ve yukarı doğru kavisli gözler

Bu belirtilerin bir kısmı Down sendromlu insanlarla ortak olsa da kedilerde başka patolojilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar.

Hangi koşullar bir kedinin bu sendroma sahip olduğunu gösterir?

Molecular and Cellular Probes dergisinde adı geçen araştırmaya göre kedilerin, sağlık veya görünüm sorunlarıyla ilgili 50’den fazla mutasyon içeren tahminen 35 gene sahip olduğu tahmin ediliyor.

Örnek olarak Burma ırkında seçici yetiştirmenin etkilerine ilişkin raporlar bulunmaktadır. Bulgular aydınlatıcı: Yavruların yaklaşık %25’i, burun çıkıntısının olmaması gibi fiziksel malformasyonlarla doğuyor.

Ancak bir kedideki yapısal bozuklukların tek nedeni genetik sorunlar değildir.

Yavru Kedilerin Konjenital Kusurları makalesine göre, hamilelik sırasında, doğmamış kedide fiziksel ve bilişsel kusurlara neden olan belirli durumlar meydana gelebilir. Bunlardan en önemlileri şunlardır:

• Rahim içi enfeksiyonlar: Örneğin, hamilelik sırasında kedi panleukopeni virüsü ile enfekte olan anneler, serebral hipoplazili kediler doğurur. Bu durum yenidoğanların hareketlerinin kontrolünün ve koordinasyonunun zayıf olmasına neden olur. Ayrıca yürürken titreme ve sallanma da gösterirler.
• İlaçlar: Griseofulvin gibi ilaçların hamilelik sırasında uygulanması kedilerde yarık damak ve diğer malformasyonlara neden olur.
• Kimyasallar ve çevresel toksinler: Pestisitler, herbisitler ve diğer kimyasal ajanların teratojenik etkileri vardır. Bu nedenle fiziksel ve bilişsel anormalliklere neden olabilirler.
• Hipertermi: Hamilelik sırasında annenin vücut sıcaklığının artması doğum kusurlarına neden olabilir.
• Beslenme faktörleri: Taurin eksikliği kedilerde kas-iskelet sistemi malformasyonlarıyla ilişkilidir.

Ya kedim diğerlerinden farklıysa?

Evcil hayvanınızda bu fiziksel veya bilişsel deformitelerden herhangi biri varsa bunun Down sendromu olmadığından emin olabilirsiniz. Çoğu durumda, fiziksel malformasyonlar bir kedinin yaşamının normal gelişimini engellemez, dolayısıyla sağlıklı bir kedinin aktivitelerini yerine getirebilir.

Ancak kusur hareketliliklerini etkiliyorsa özel bakıma ihtiyaç duyabilirler. Örneğin hayvanın yüksek yüzeylere ulaşması engellenmelidir. Bu önerinin amacı, refahını tehlikeye atabilecek düşme ve travma riskini azaltmaktır.

Aynı şekilde, durumun hayati organlara zarar vermediğinden emin olmak için veteriner hekimle yapılan kontrollerin sürekli olması gerekir. Her durumda, herhangi bir evcil hayvan gibi, koruyucusunun dikkatine, ilgisine ve sevgisine ihtiyacı olacaktır.